พาราณสี (Varanasi) หรือ Benares หรือ Kashi (กาสี) เป็นเมืองที่ศักดิ์สิทธิ์ที่สุดในศาสนาพราหมณ์-ฮินดูและศาสนาเชน ตัวเมืองตั้งอยู่ริมแม่น้ำคงคา (Ganges) ในรัฐอุตตรประเทศ ตอนเหนือของประเทศอินเดีย
ประวัติความเป็นมาของเมืองสามารถย้อนกลับไปได้อย่างน้อย 4,000 ปีหรือมากกว่านั้น และปรากฏในตำนานมากมายของศาสนาฮินดูและเชน นอกจากนี้ในชาดกของพุทธศาสนาเองยังกล่าวถึงเมืองพาราณสีที่ปกครองโดยพระเจ้าพรหมทัตอยู่บ่อยๆ
ในโพสนี้ผมขอนำทุกท่านไปรู้จักเมืองพาราณสี และไปดูกันว่าภายในเมืองแห่งนี้มีสถานที่ท่องเที่ยวใดบ้างครับ
รู้จักพาราณสี (Varanasi)
พาราณสี (Varanasi) เป็นเมืองสำคัญทางศาสนาของสองศาสนาสำคัญของอินเดีย นั่นคือศาสนาฮินดูและเชน
ชาวฮินดูเชื่อว่าเมืองแห่งนี้ถูกสร้างขึ้นโดยพระศิวะ ผู้มีชัยเหนือพระพรหมในการต่อสู้ครั้งหนึ่ง และพระศิวะได้ทำเศียรของพระพรหมตกลงสู่พื้นดินที่นี่ การที่เศียรของเทพเจ้าตกลงที่นี่ทำให้พาราณสีเป็นดินแดนศักดิ์สิทธิ์ยากที่จะหาที่ไหนมาเปรียบ
นอกจากนี้เมืองพาราณสียังมีแม่น้ำคงคาอันศักดิ์สิทธิ์ไหลผ่านเมืองด้วย ทำให้พาราณสีเป็นเมืองเอกในหมู่เมืองศักดิ์สิทธิ์ทั้ง 7 (Sapta Puri) อย่างที่ไม่มีเมืองใดมาเทียบเทียมได้
สำหรับชาวเชน (ศาสนาของมหาวีระ) พวกเขาเชื่อว่าพาราณสีเป็นเมืองศักดิ์สิทธิ์ของพวกตนเช่นเดียวกัน เพราะเป็นสถานที่ที่ศาสดา (Tirthankara) คนที่ 7 และคนที่ 23 เกิดครับ
ในหน้าประวัติศาสตร์ พาราณสีเป็นศูนย์กลางการค้าขาย ศาสนา และศิลปวัฒนธรรมมาตั้งแต่เมื่อ 2,500 ปีก่อน สินค้าส่งออกชั้นนำของเมืองคือ ผ้าไหม เครื่องหอม งาช้าง และรูปปั้นต่างๆ
ความรุ่งเรืองของพาราณสีสืบเนื่องมาถึงในช่วงศตวรรษที่ 12 ที่อินเดียถูกรุกรานโดยกองทัพมุสลิม พาราณสีได้รับความเสียหายไม่น้อย และไฟสงครามได้ทำให้นักปราชญ์และช่างฝีมือที่เคยอยู่ในเมืองพาราณสีหนีไปอยู่ที่อื่น หลังจากนั้นพาราณสีจึงเข้าสู่ยุคเสื่อมถอยอันยาวนานถึง 300 ปี
ในยุคโมกุล อักบาร์ (Akbar) จักรพรรดิโมกุลได้ให้สิทธิเสรีภาพในการนับถือศาสนาแก่ชาวฮินดู ทำให้เมืองเริ่มฟื้นขึ้นมาบ้าง แต่การฟื้นของเมืองก็สะดุดลงในสมัยของออรังเซบ (Aurangzeb) ที่สั่งให้ทำลายวัดวาอารามมากมาย
ทว่าหลังจากพวกโมกุลเสื่อมอำนาจ พาราณสีก็ฟื้นตัวกลับมาได้อีกในช่วงศตวรรษที่ 18-19 ในสมัยอาณานิคมนั้น พาราณสีเป็นเมืองค้าขายและศูนย์กลางศาสนาที่สำคัญ และมีชาวฮินดูมาแสวงบุญจำนวนมาก
หลังจากที่อินเดียได้รับอิสรภาพจากอังกฤษ พาราณสีได้เป็นส่วนหนึ่งของรัฐอุตตรประเทศ และเป็นสถานที่แสวงบุญที่รับศาสนิกผู้มีใจศรัทธาหลายล้านคนทุกปี ชาวฮินดูปรารถนาที่จะมาเยี่ยมเยือนเมืองนี้สักครั้ง และลงอาบน้ำที่ท่าน้ำอันศักดิ์สิทธิ์ริมแม่น้ำคงคา บางคนถึงกับตั้งความปรารถนาว่าจะใช้ช่วงเวลาสุดท้ายของชีวิตที่เมืองพาราณสีครับ
ในปัจจุบันเมืองพาราณสีเป็นเมืองที่ใช้จัดพิธีกรรมทางศาสนามากมาย อาทิเช่น
- Maha Shivaratri – เทศกาลเฉลิมฉลองคืนสำคัญของพระศิวะที่พระองค์ทรงแสดงการเต้นรำบนสรวงสวรรค์ เทศกาลนี้จะจัดในช่วงเดือนกุมภาพันธ์-มีนาคม ซึ่งจะไม่ตรงกันในแต่ละปีครับ
- Ganga Mahotsav – จัดขึ้นในช่วงเดือนพฤศจิกายนหรือธันวาคม เทศกาลระลึกถึงพระแม่คงคา เทศกาลนี้ชาวอินเดียนิยมลอยโคมไฟไปตามแม่น้ำ (คล้ายกับลอยกระทง)
- Bharat Milap – จัดขึ้นในช่วงเดือนตุลาคมหรือพฤศจิกายน เพื่อเฉลิมฉลองการพบหน้ากันของพระรามและพระพรต หลังจาก 14 ปีอันยาวนาน (ตามเรื่องในมหากาพย์รามายณะ)
ด้วยความที่มีเทศกาลและพิธีกรรมมากมาย ทำให้ทั้งเมืองคลาคล่ำไปด้วยผู้แสวงบุญและนักบวชจากทุกหนแห่งของอินเดีย ถ้าคุณสนใจวัฒนธรรมและศาสนาของชาวอินเดีย พาราณสีควรจะอยู่ในลิสต์ของคุณอย่างแน่นอนครับ
ถัดไปเราไปดูกันดีกว่าเมืองพาราณสีมีสถานที่ท่องเที่ยวไหนบ้าง?
1. Ghats
Ghats คือท่าน้ำทั้งหลายที่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำคงคาในเมืองพาราณสี ท่าน้ำเหล่านี้ไม่ใช่ท่าน้ำธรรมดา แต่จัดว่าเป็นสถานที่ศาสนาที่สำคัญและศักดิ์สิทธิ์ที่สุดแห่งเมืองพาราณสีเลยก็ว่าได้ ตัวท่าน้ำมีประวัติความเป็นมานับพันปี แต่ที่คุณเห็นอยู่ส่วนมากจะมีอายุประมาณ 200-300 ปีครับ
ชาวฮินดูเดินทางมาท่าน้ำแห่งนี้เพื่อลงชำระร่างกายในแม่น้ำคงคา ทำพิธี puja เพื่อสักการะพระผู้เป็นเจ้า และยังเป็นสถานที่ทำพิธีเผาศพด้วยครับ รวมทั้งหมดแล้วพาราณสีมีท่าน้ำรวมทั้งหมด 88 แห่งด้วยกัน แต่มีแห่งที่น่าไปเยือนได้แก่
Dasaswamedh Ghat
Dasaswamedh Ghat เป็นหนึ่งในท่าน้ำที่ชาวฮินดูนิยมมากที่สุด ส่วนหนึ่งเพราะเชื่อกันว่าเป็นท่าน้ำที่พระพรหมสร้างขึ้นเพื่อต้อนรับพระศิวะ รวมไปถึงเป็นสถานที่ที่พระพรหมบูชาม้าสิบตัวด้วยครับ
ตลอดทั้งวันจะมีผู้แสวงบุญมากมายจะมาทำพิธีทางศาสนา แต่ช่วงที่คนเยอะที่สุดจะเป็นช่วงเย็นของทุกวัน เพราะว่าจะมีพิธีกรรมที่เรียกว่า Ganga Aarti พิธีนี้เป็นพิธีบูชาแม่น้ำคงคาที่ทำขึ้นโดยพราหมณ์ครับ
Assi Ghat
Assi Ghat เป็นท่าน้ำที่อยู่ทางใต้สุดของเมืองพาราณสี และเป็นหนึ่งในท่าน้ำที่นิยมที่สุด ไฮไลท์ของท่าน้ำแห่งนี้มีศิวลิงค์ตั้งอยู่ใต้ต้นฟิกซึ่งเชื่อกันว่าศักดิ์สิทธิ์ ชาวฮินดูนิกายไศวะจึงหลั่งไหลกันมากราบไหว้บูชาครับ
ช่วงเวลาที่ดีที่สุดในการไป Assi Ghat น่าจะเป็นช่วงเช้า เพราะว่าจะมีพิธีกรรมโยคะจัดขึ้นริมแม่น้ำทุกวันครับ
Manikarnika Ghat
ถ้าคุณอยากเห็นพิธีกรรมการเผาศพของชาวฮินดู คุณต้องมาดูที่ Manikarnika Ghat เนื่องจากที่นี่มีการเผาศพตลอดเวลาแบบ 24/7/365 นั่นคือไม่มีวันหยุด เพราะชาวฮินดูมากมายมหาศาลต้องการให้ร่างกายของตนจบสิ้นลงที่นี่ พวกเขามีความเชื่อว่าที่นี่เป็นสถานที่ที่ดีที่สุดในการเข้าถึงโมกษะ (มรรคผลในศาสนาฮินดู)
เนื่องจากท่าน้ำแห่งนี้ใช้เป็นท่าน้ำหลักในการเผาศพ ถ้าคุณไม่อยากเห็นร่างของผู้จากไปและพิธีกรรมอวมงคลที่เกี่ยวข้อง ผมแนะนำให้เลือกล่องเรือริมแม่น้ำคงคา และมองผ่านไกลๆ ก็พอครับ
ในทางตรงกันข้าม ถ้าคุณต้องการสัมผัสกับพิธีกรรมนี้จริงๆ คุณสามารถเข้าไปชมใกล้ๆ ได้ แต่อาจจะมีค่าใช้จ่ายเล็กน้อย คุณจะได้เห็นทุกสิ่งทุกอย่างตั้งแต่พิธีกรรม ภาพ เสียง และอาจรวมไปถึงกลิ่นด้วยครับ
ท่าน้ำแห่งนี้ถือว่าเก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่งของเมืองพาราณสี เพราะปรากฏในโบราณวัตถุสมัยราชวงศ์คุปตะในช่วงศตวรรษที่ 5 ครับ
Darbhanga Ghat
Darbhanga Ghat เป็นหนึ่งในท่าน้ำที่มีวิวสวยงามที่สุดของเมืองพาราณสี เพราะตั้งอยู่ติดกับ Brijrama Palace ป้อมปราการเก่าที่ถูกเปลี่ยนสภาพเป็นโรงแรมหรูในปัจจุบันครับ แต่ในเรื่องความสำคัญในเชิงศาสนาแล้วจะสู้ท่าน้ำอื่นไม่ได้ครับ
Lalita Ghat
Lalita Ghat เป็นท่าน้ำที่สร้างขึ้นโดยกษัตริย์แห่งเนปาลในช่วงต้นศตวรรษที่ 19 โดยใช้ชื่อของเทพีลลิตา (Lalita) ในศาสนาฮินดู ที่นี่เป็นอีกท่าน้ำหนึ่งที่ได้รับความนิยมสูง เพราะชาวฮินดูเชื่อว่าการมาอาบน้ำที่นี่จะได้รับพรขององค์เทพีซึ่งจะช่วยกำจัดปัญหา เคราะห์ต่างๆ และนำมาซึ่งความสุข
Raj Ghat
Raj Ghat เป็นท่าน้ำที่ชาวฮินดูเดินทางมาพบกับนักบวช สาธุคุณ และพราหมณ์ที่มีชื่อเสียงและเคารพนับถือของเมือง เพราะพวกเขาบำเพ็ญเพียรและอาศัยอยู่ที่ท่าน้ำแห่งนี้ครับ
ทั้งนี้การเที่ยวท่าน้ำที่ดีที่สุดอาจจะเป็นการล่องแม่น้ำคงคาในยามเช้า เพราะคุณจะได้เห็นท่าน้ำแทบทุกแห่ง โดยไม่ต้องไปเบียดเสียดกับชาวฮินดูที่จะลงทำพิธีครับ
2. Temples
การมาเมืองที่สำคัญทางศาสนาอย่างพาราณสีจะขาดการไปวัดไม่ได้ ซึ่งวัดในพาราณสีมีแทบทุกหนแห่งในตัวเมืองครับ รวมแล้วมากถึง 23,000 แห่งด้วยกัน ทั้งนี้วัดเหล่านี้มีประวัติความเป็นมานับพันปี แต่สิ่งที่คุณเห็นจะมีอายุเพียง 200-300 ปีเท่านั้นครับ เพราะวัดเดิมถูกทำลายไปแล้วในหน้าประวัติศาสตร์นั่นเอง
วัดที่น่าสนใจได้แก่
Kashi Vishwanath Temple หรือวัดทองคำ เป็นหนึ่งในวัดที่ศักดิ์สิทธิ์ที่สุด และได้รับการเคารพนับถือมากที่สุดในเมืองพาราณสี เพราะเป็นหนึ่งในสิบสองสถานที่ทางศาสนาที่ศักดิ์สิทธิ์ที่สุดของชาวนิกายไศวะ ดังนั้นพิธีกรรมมากมายจึงถูกจัดขึ้นที่นี่ตั้งแต่ตีสองครึ่งจนถึงห้าทุ่มของทุกวันครับ
สัญลักษณ์ของวัดแห่งนี้คือโดมทอง และยอดแหลมของวัดที่ใช้ทองคำบริสุทธิ์ในการสร้างถึงเกือบ 1 ตัน ในปัจจุบันคุณไม่สามารถถ่ายรูปใดๆ ของตัววัดได้ครับ เพราะมีการรักษาความปลอดภัยที่เข้มงวดมากๆ
คุณไม่ควรไปเที่ยววัดนี้ในยามที่มีเทศกาลสำคัญของชาวฮินดู เพราะคนจะมหาศาลมาก ว่ากันว่าต้องใช้เวลาต่อคิวสองวันเต็มถึงจะได้เข้าไปในวัดครับ
Durga Temple – วัดซึ่งสร้างขึ้นเพื่อสักการะเทพีทุรกา (Durga) จุดเด่นของวัดแห่งนี้คือตัววัดถูกทาด้วยสีแดงทั้งหมดตั้งแต่บริเวณยอดปลายแหลมจนถึงตัวอาคารวัดครับ
ศาสนิกเชื่อว่ารูปปั้นในวัดถูกสร้างโดยองค์เทพีเอง ดังนั้นจึงมีความศักดิ์สิทธิ์มาก ชาวฮินดูนิยมมาแสวงบุญที่นี่กันในช่วงเทศกาล Navratri ครับ
Parshvanath Jain Temple – ชาวเชนถือว่าพาราณสีเป็นเมืองศักดิ์สิทธิ์ของพวกตนด้วยเช่นกัน วัดแห่งนี้สร้างขึ้นเพื่อบูชาศาสดาองค์ที่ 23 ผู้เกิดในเมืองพาราณสี ภายในวัดมีรูปปั้นสีดำสนิทสูง 75 เซนติเมตร และเป็นที่เคารพนับถืออย่างสูงของชาวเชนครับ
Shri Vishwanath Mandir – วัดที่สร้างขึ้นเพื่อสักการะพระศิวะ และตั้งอยู่ในมหาวิทยาลัยชื่อว่า Benaras Hindu Unioversity ตัววัดมีหอคอยสูง 250 ฟุตซึ่งจัดว่าสูงกว่าวัดใดๆ ในโลกครับ
3. Ramnagar Fort
Ramnagar Fort เป็นป้อมปราการเก่าแก่สมัยศตวรรษที่ 18 ที่สร้างขึ้นมาจากหินทรายตามรูปแบบของสถาปัตยกรรมโมกุล ในอดีตที่แห่งนี้เคยเป็นที่พำนักของมหาราชาเมื่อครั้งที่พาราณสีมีสถานะเป็นราชอาณาจักร
ปัจจุบันป้อมแห่งนี้ได้กลายเป็นพิพิธภัณฑ์ที่เก็บรักษาอาวุธ รถและโบราณวัตถุอีกจำนวนหนึ่งครับ ตัวป้อมห่างจากเมืองพาราณสีออกไปประมาณ 14 กิโลเมตรครับ
ไปเที่ยวพาราณสี (Varanasi) อย่างไรดี?
การไปเที่ยวพาราณสีสามารถไปได้ไม่ยาก ทางเลือกอันดับหนึ่งคือการเดินทางไปกับบริษัททัวร์ไทยที่เน้นจัดทริปอินเดียโดยตรง เพราะจะได้ทั้งการจัดการในเรื่องการเดินทางและอาหารในอินเดียที่ดี และยังจะได้ความรู้จากวิทยากรด้วยครับ
ส่วนมากแล้วพาราณสีจะอยู่ในทัวร์สังเวชนียสถานของพระพุทธเจ้าอยู่แล้ว โดยมากแล้วจะใช้เวลาเที่ยวทั้งทริป 8 วัน โดยจะอยู่ในเมืองพาราณสีไม่เกิน 1 วันครับ
อย่างไรก็ดีถ้าคุณเป็นสายลุย คุณสามารถแพลนทริปและไปเองได้เช่นกัน คุณจะได้ดื่มด่ำกับจุดที่คุณชอบนานขึ้นครับ
[sc name=”travelthai” ][/sc]