การคิดกบฏต่อพวกสเปนของแมนโค อินคา ทำได้ไม่ง่ายเลย ทันทีที่แมนโค อินคาเริ่มแสดงออกว่าเขาคิดจะแข็งข้อด้วยการจัดประชุมลับ ก็มีคนไปรายงานฮวน ปิซาร์โร ผู้บัญชาการทหารสเปนในเมืองคูซโก
ทั้งนี้เราปฏิเสธไม่ได้เลยว่า ก่อนหน้านี้ชาวอินคาก็ได้กดขี่พวกชนเผ่าอื่นๆ ในเมืองไว้มากเหลือเกิน ดังนั้นพวกคนเหล่านี้จึงไม่ลังเลที่จะเข้าข้างพวกสเปน
แมนโค อินคา พยายามหลบหนีไปจากที่ประชุม แต่ก็ถูกทหารสเปนจับกุมได้ นับตั้งแต่บัดนั้น พวกสเปนก็คุมขังแมนโค อินคาไว้อย่างแน่นหนา และประพฤติต่อเขาด้วยความหยาบคายมากกว่าเดิม บาทหลวงสเปนบันทึกไว้ว่า พวกทหารสเปนล่ามโซ่เขาไว้ และเรียกแมนโค อินคาว่าเป็น “สุนัข” พวกสเปนบังคับให้แมนโค อินคาหาทองคำมามอบให้ตลอดเวลา
บาทหลวงสเปนอีกคนหนึ่งชื่อ Cristobal de Molina เล่าว่า
พวกเขาขโมยทุกสิ่งที่เขามี เขาจะได้ไม่เหลืออะไรเลย และพวกเขาจับเขาขังไว้เป็นเวลาหลายวัน ดูเขาไว้ตลอดเวลา พวกเขากระทำต่อเขาด้วยความเหยียดหยามอย่างที่สุด ฉี่ใส่เขาและนอนกับเหล่าภรรยาของเขา เขารู้สึกโศกเศร้ามากเรื่องนี้
Cristobal de Molina
หากแต่ว่าพวกสเปนไม่รู้เลยว่า ในคืนนั้นได้มีแม่ทัพอินคาหลายคนที่หลบหนีการจับกุมไปได้
สงครามจรยุทธ์
พวกแม่ทัพอินคาที่หลบหนีไปได้รวบรวมกำลังทหารขึ้น และเริ่มต่อต้านพวกสเปนจากที่ต่างๆ พร้อมกัน พวกเขาเรียนรู้ว่าการปะทะกับพวกสเปนซึ่งหน้าจะเอาชนะได้ยาก วิธีที่จะเอาชนะได้จึงมีอยู่ทางเดียว
นั่นก็คือต้องจัดการพวกสเปนตอนที่พวกเขาอยู่โดดเดี่ยว จังหวะดีที่สุดที่จะลงมือคือช่วงที่พวกสเปนเหล่านี้ไปเก็บส่วยจากดินแดนที่ปิซาร์โรแบ่งให้พวกเขา
ปลายปี ค.ศ.1535 กองกำลังอินคาเข้าจู่โจมและสังหารทหารสเปนที่อยู่ตัวคนเดียวไปสองคน ทั้งสองเป็นทหารเก่าแก่ที่มากับปิซาร์โรตั้งแต่แรก เมื่อเห็นว่าวิธีนี้ได้ผล กองกำลังอินคาที่อื่นๆ จึงเอาเป็นตัวอย่างบ้าง
เจ้าหน้าที่อินคาบางคนทำเป็นแจ้งพวกสเปนว่า ส่วยของเขาพร้อมแล้ว ขอให้พวกสเปนเดินทางไปเก็บได้ ทันทีที่พวกสเปนเดินออกมากลางป่า พวกอินคาก็กลุ้มรุม และเอาตะบองตีหัวพวกสเปนจนตาย
ภายในเวลาไม่กี่เดือน พวกสเปนหลายสิบคนก็ถูกสังหาร จำนวนพวกสเปนที่ตายในช่วงนี้มากกว่าที่ตายในสงครามที่ผ่านมาเสียอีก
หากแต่ว่าระหว่างนั้นเอง ชายผู้หนึ่งก็เดินทางมาถึงจากสเปน เขาเคยเห็นอาณาจักรอินคามาแล้วครั้งหนึ่ง และเป็นเพื่อนสนิทของอตาฮวลปา เขาคือ เออร์นันโด ปิซาร์โร นั่นเอง
การหลบหนีของแมนโค อินคา
เออร์นันโดเดินทางมาถึงคูซโกพร้อมกับคำสั่งที่ได้รับจากชาร์ลส์ที่ 1 กษัตริย์แห่งสเปน (คนเดียวกับชาร์ลส์ที่ 5 แห่งอาณาจักรโรมันอันศักดิ์สิทธิ์) ชาร์ลส์ปรารถนาให้กษัตริย์อินคาได้รับการปฏิบัติอย่างดี เพื่อที่ชาวอินคาจะได้ไม่ก่อกบฏ ราชสำนักจะได้รับการลำเลียงทองคำและทรัพย์สินอื่นๆจากอินคาไปยังสเปนโดยเร็วที่สุด
ดังนั้นเมื่อเออร์นันโดมาถึง เขาสั่งให้ปล่อยแมนโค อินคาทันที และปฏิบัติต่อเขาในฐานะจักรพรรดิ เออร์นันโดเชิญแมนโค อินคามารับประทานอาหารกับเขาบ่อยครั้ง และขอโทษต่อสิ่งที่ฮวน และกอนซาโล น้องชายต่างมารดาทั้งสองของเขาได้ทำลงไป
นักประวัติศาสตร์วิเคราะห์ว่า เออร์นันโดทำไปเพราะความโลภของตัวเอง เขาหวังที่จะให้แมนโค อินคา มอบทองให้โดยละม่อม แทนที่จะขู่เข็ญเอาแบบฮวน และกอนซาโล
เมื่อฮวน และกอนซาโลทราบว่าเออร์นันโดปล่อยแมนโค อินคาออกมาจากที่คุมขังก็ไม่พอใจมาก ทั้งสองอ้างว่าแมนโคพยายามจะก่อกบฏต่อพวกสเปน เออร์นันโดปล่อยเขาออกมาได้อย่างไร
แมนโค อินคาจึงพูดขึ้นว่า เขาไม่คิดจะก่อกบฏอย่างแน่นอน ส่วนเออร์นันโดบอกน้องชายทั้งสองว่า จักรพรรดิของอินคาผู้นี้คงไม่ทำอะไรเช่นนั้น ขอให้ทั้งสองอย่าได้กังวล
จริงๆแล้ว แมนโค อินคาเล่นละครได้ดีระดับหนึ่ง หลังจากที่เขาถูกปล่อยตัวมาแล้ว เขาลักลอบติดต่อกับแม่ทัพอินคาในที่ต่างๆ อยู่ตลอดเวลา เขาทราบว่าปิซาร์โรอยู่ไกลถึงเมืองลิมา เมืองใหม่ที่เขากำลังพยายามสร้างขึ้น ส่วนอัลมาโกรก็อยู่ที่ดินแดนตอนใต้อันห่างไกล กำลังทหารสเปนที่อยู่ที่คูซโกจึงมีไม่มากนัก
ดังนั้นแมนโค อินคาวางแผนว่าหลังจากฤดูฝนสิ้นสุดลงแล้ว เขาจะกวาดล้างทหารสเปนให้พ้นไปจากอาณาจักรของเขา
หลังจากนั้นแมนโค อินคาเดินทางไปงานเลี้ยงกับเออร์นันโดบ่อยครั้ง เพื่อทำให้เขาไม่สงสัย ระหว่างนั้นกองทัพอินคาได้เตรียมอาวุธจำนวนมาก เพื่อใช้ในการกบฏที่กำลังจะเกิดขึ้น
ภายในเวลาไม่นาน ก็ได้มีรายงานส่งมาหาแมนโคว่า ทุกอย่างพร้อมแล้ว แมนโค อินคาจึงทราบว่า มันถึงเวลาแล้วที่เขาจะหนีไปจากที่นี่
แมนโค อินคาจึงไปหาเออร์นันโดและแจ้งว่า เขายินดีมอบทองและเงินจำนวนมหาศาลให้ โดยแลกกับการที่เออร์นันโดอนุญาตให้เขาและนักบวชที่ใกล้ชิดคนหนึ่งเดินทางออกไปนอกเมืองเพื่อเซ่นสรวงต่อ ฮวยนา คาแพค บิดาของเขา แมนโค อินคายังได้กล่าวสำทับว่า ถ้าเออร์นันโดอนุญาต แมนโค อินคาจะมอบรูปปั้นทองคำที่สูงเท่าคนจริงให้กับเออร์นันโด
สำหรับเออร์นันโดแล้ว เขาตายใจจริงๆ ว่าแมนโค อินคาไม่มีพิษมีภัย และตัวเขาเองก็โลภด้วย เขาจึงปล่อยให้แมนโค อินคาไปตามคำขอ
ฮวน กอนซาโล และชาวบ้านท้องถิ่นที่สนับสนุนพวกสเปนพยายามบอกให้เออร์นันโดส่งทหารไปคุมตัวแมนโค อินคากลับมา แต่เออร์นันโดปฏิเสธ เพราะตัวเขาเชื่อว่าแมนโค อินคาจะกลับมาจริงๆ
ไม่กี่วันต่อมา เออร์นันโดก็ได้ทราบข่าวว่ามีกองทัพขนาดใหญ่กำลังใกล้เข้ามา ทหารสอดแนมรายงานว่าภายในกองทัพนั้นมีแมนโค อินคาอยู่ด้วย พวกสเปนทุกคนจึงเข้าใจในบัดดลว่าการกบฏครั้งใหญ่ของชาวอินคาได้เริ่มต้นขึ้นแล้ว
การปะทะกันครั้งแรก
เออร์นันโดจำต้องยอมรับว่าตัวเขาผิดพลาดครั้งใหญ่ แต่ในใจของเขาก็ยังไม่แน่ใจว่า สิ่งที่พวกทหารสอดแนมแจ้งมาถูกต้องหรือไม่ เขาจึงส่งฮวน ปิซาร์โร และทหารม้าจำนวนทั้งหมดเจ็ดสิบนายออกไปสอดแนมดู
กองทหารม้าสเปนที่มีอาวุธครบมือจึงยกออกไปจากเมือง ฮวนนำกำลังออกไปด้วยความโกรธแค้นที่แมนโค อินคาหนีไปได้
พวกเขาควบม้าขึ้นไปทางเหนืออย่างรวดเร็วด้วยความหวังว่าจะสามารถจับกุมแมนโค อินคากลับมาได้ง่ายๆ และการกบฏของพวกอินคาจะจบลงไปเอง
พวกสเปนออกมาจากคูซโกได้ไม่นานก็พบกับหุบเขาแห่งหนึ่งใกล้กับแม่น้ำ Yucay ที่หุบเขาพวกสเปนเห็นกองทหารอินคาจำนวนมหาศาลเต็มหุบเขาไปหมด ฮวนตัดสินใจสั่งให้กำลังทหารเข้าชาร์จทันที ด้วยความคิดว่ากองทัพอินคาคงจะแตกไปเองเหมือนกับครั้งก่อนๆ
แต่ครั้งที่แมนโค อินคาได้เตรียมการรับมือไว้แล้ว เขาสั่งให้ทำลายสะพานข้ามแม่น้ำทั้งหมดและให้ทหารของเขาส่งเสียงยั่วยุพวกสเปนอยู่ที่อีกฝั่ง การยั่วยุของอินคาทำให้ฮวนและทหารสเปนยิ่งโมโหโกรธาเข้าไปอีก ทั้งหมดจึงบุกชาร์จลงไปในแม่น้ำ Yucay ทั้งๆที่น้ำในแม่น้ำเย็นจัด
น้ำที่เย็นจัดทำให้ฝีเท้าของม้าช้าลงมาก เปิดโอกาสให้พวกอินคากระหน่ำยิงด้วยลูกหิน แต่ทุกอย่างก็เหมือนเดิม เพราะลูกหินเหล่านี้ไม่อาจทำอะไรพวกสเปนได้ พวกสเปนจึงเริ่มแทงฟันทหารอินคาที่อยู่ริมฝั่งแม่น้ำ
แต่ในคราวนี้ พวกอินคาถอยทัพขึ้นที่สูงไปอย่างรวดเร็ว ฮวน ปิซาร์โร พยายามให้ทหารของเขาบุกชาร์จขึ้นไป แต่ก็ไม่ได้ผล ม้าของพวกสเปนหมดประสิทธิภาพเมื่อต้องวิ่งขึ้นที่สูงชัน ฮวนจำต้องให้ทหารถอยมาก่อน
สามวันต่อมา พวกอินคายั่วยุพวกสเปนให้เข้าโจมตีโดยตลอด ฮวนรู้สึกเป็นกังวลใจมาก เขาไม่รู้ว่าจะทำอย่างไรดี ถ้าเขาให้โจมตีพวกอินคาที่ตั้งอยู่บนที่สูงก็ไม่มีอะไรรับประกันได้ว่าจะชนะ ในทางกลับกัน เขารู้สึกแปลกใจที่พวกอินคากลับไม่เข้าตี ทั้งๆที่มีกำลังมากกว่าหลายเท่า
ภายในวันนั้นเขาก็ได้ทราบความจริง
เออร์นันโดส่งจดหมายมาหาเขาว่า ขอให้เขากลับไปยังคูซโกโดยด่วน เพราะว่ากองกำลังมหาศาลของฝ่ายอินคากำลังล้อมคูซโกอยู่ และเมืองกำลังจะแตกในไม่ช้า
เหตุการณ์จะดำเนินต่อไปอย่างไร ติดตามได้ในตอนหน้าครับ