Internet of Things (IoT) คือคอนเซปต์ที่ว่าอุปกรณ์ต่างๆ ที่เราใช้ในชีวิตประจำวันสามารถทำให้เชื่อมต่อกับระบบอินเตอร์เน็ตได้อย่างสมบูรณ์ การสั่งการและการใช้งานอุปกรณ์เหล่านี้จึงทำได้ง่ายดายยิ่งขึ้นกว่าเดิม เพราะเราสามารถสั่งการได้ผ่านทาง software จากที่ใดก็ได้ในโลก
ในปัจจุบันคงไม่มีใครปฏิเสธได้ว่าหนึ่งในเทคโนโลยีที่กำลังมาแรงในศตวรรษที่ 21 ดังนั้นการเรียนรู้พื้นฐานของ IoT จึงเป็นทางเลือกที่น่าสนใจไม่น้อย ถ้าคุณอยากจะเปิดโอกาสในการทำงานและการทำธุรกิจในอุตสาหกรรมที่กำลังเป็นดาวดวงใหม่แห่งนี้
ดังนั้นผมจึงได้รวบรวมคอร์สออนไลน์ชั้นยอดที่คุณสามารถเรียน IoT ได้อย่างสะดวกสบายจากที่ไหนก็ได้ในโลก สิ่งที่ต้องเตรียมมีแค่ Laptop หรือว่ามือถือแบบ Smartphone เท่านั้นเองครับ
เราไปดูกันเลยดีกว่ามีคอร์สไหนบ้าง
1. Internet of Things (IoT)
หลักสูตรของ edX ที่จัดทำโดย Curtin University น่าจะเป็นคอร์สเรียน IoT สำหรับผู้เริ่มต้นที่ละเอียดที่สุดในปัจจุบัน ตัวหลักสูตรจะครอบคลุมเนื้อหาแกนหลักเกือบทั้งหมดของ IoT และอาจจะเรียกได้ว่าคอร์สเดียวจบเลยก็ได้ครับ
ภายในหลักสูตรประกอบด้วย 5 คอร์สย่อยและ 1 Project โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้
1. Introduction to Internet of Things (IoT) – คอร์สแรกจะแนะนำรายละเอียดเบื้องต้นเกี่ยวกับ IoT อาทิเช่น IoT คืออะไร และสิ่งที่จำเป็นสำหรับการออกแบบและสร้าง IoT Solutions ของคุณเอง
2. IoT Sensors and Devices – คอร์สที่สองจะนำคุณไปสำรวจรูปแบบของ Sensor และอุปกรณ์ IoT หลากหลายชนิด คุณจะได้เรียนรู้ว่าสิ่งเหล่านี้มีกระบวนการทำงานอย่างไร อย่างเช่นเราสามารถทำให้อุปกรณ์เชื่อมต่อกับอินเตอร์เน็ตได้อย่างไร ในท้ายคอร์สคุณจะได้ลองพัฒนาแบบแปลน IoT ของคุณเองครับ
3. IoT Networks and Protocols – คอร์สที่สามจะอธิบายในส่วนของระบบ Network ต่างๆ และมาตรฐานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับอินเตอร์เน็ต ซึ่งคุณจะได้เข้าใจว่าสิ่งเหล่านี้มีความสำคัญอย่างไรกับการพัฒนา IoT
4. IoT Programming and Big Data – คอร์สที่ 4 จะสอนคอนเซปต์การเขียนโปรแกรมโดยใช้ภาษา Python เบื้องต้นเพื่อโดยเปิดทางให้คุณได้เรียนรู้การเชื่อมต่อและพัฒนาฟังก์ชันต่างๆ ของอุปกรณ์ IoT ทั้งหลาย นอกจากนี้คุณจะได้เข้าใจหลักการในการจัดการ Big Data ที่ตัวอุปกรณ์ได้เก็บมาด้วย
คอร์สนี้ผู้เรียนไม่จำเป็นต้องมีพื้นฐานการเขียนโปรแกรมใดๆ มาก่อนก็สามารถเรียนได้ครับ เพราะคุณแทบจะไม่ได้เขียนโปรแกรมด้วยตนเองสักเท่าไรนัก แต่จะเน้นไปที่ความเข้าใจในการประยุกต์ใช้มากกว่าครับ
5. Cybersecurity and Privacy in the IoT – คงไม่มีใครปฏิเสธได้ว่าความปลอดภัยทางด้านไซเบอร์ (Cybersecurity) และการรักษาความเป็นส่วนตัวเป็นสิ่งที่ถูกพูดถึงอย่างมากในช่วงหลัง ซึ่งอุปกรณ์ IoT ที่เชื่อมต่อกับระบบอินเตอร์เน็ตก็เป็นหนึ่งในเป้าหมายที่อาจจะถูกโจมตีอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
ดังนั้นคุณจะได้เข้าใจถึงประเด็นเหล่านี้และเรียนรู้วิธีการออกแบบระบบที่ปลอดภัยกับผู้ใช้งานอุปกรณ์ IoT ครับ
6. Capstone Project – โปรเจคจบที่จะให้คุณประยุกต์ใช้ความรู้ต่างๆ ที่เรียนมาจากทั้ง 5 คอร์ส โดยคุณจะได้ออกแบบอุปกรณ์ IoT ตั้งแต่ขั้นตอนแรกอย่างการวิเคราะห์ไอเดีย ไปจนถึงการออกแบบ และการนำอุปกรณ์ของคุณเข้าสู่ตลาดครับ
การเรียนจะใช้เวลา 10 เดือน (ถ้าคุณใช้เวลาเรียน 4-6 ชั่วโมงต่อสัปดาห์) ซึ่งถือว่านานพอสมควรทีเดียว ในส่วนนี้ผมมองว่าไม่แปลกอะไร เพราะเหมือนกับคุณได้เรียนคอร์สระดับมหาวิทยาลัย 4-5 คอร์สนั่นเองครับ
โดยรวมแล้วผมมองว่าหลักสูตรนี้เหมาะสำหรับผู้ที่อยากเรียนรู้เกี่ยวกับ IoT เพื่อนำมาปรับใช้กับธุรกิจของคุณ หรือว่าสมัครงานในตำแหน่งที่ไม่ต้องใช้ทักษะการเขียนโปรแกรมอย่างเช่น Product Manager ในสายงานที่เกี่ยวข้อง เพราะตัวหลักสูตรละเอียดมาก และครอบคลุมประเด็นสำคัญๆ ทั้งหมด นอกจากนี้ยังนำไปต่อยอดได้ด้วย ทำให้คุณไม่ต้องหาคอร์สเรียนออนไลน์อื่นๆ อีกเลยครับ
สำหรับหลักสูตรนี้ คุณสามารถเรียนได้ฟรีตั้งแต่ต้นจนจบ แต่การเรียนฟรีจะขาดการประเมินผล, การช่วยเหลือจากผู้สอน และประกาศนียบัตร ถ้าคุณอยากได้ทั้งสามอย่างนี้ คุณจะต้องสมัครคอร์สเต็มในราคา $1,389 หรือประมาณ 41,670 บาทครับ
2. IoT: From Hardware to Practice
ปิดให้ลงเรียนไปแล้วในปี 2023
หลักสูตรที่สองนี้ยังคงอยู่ในแพลตฟอร์มเรียนออนไลน์อย่าง edX เช่นเดิม ถ้าเทียบกับหลักสูตรแรก หลักสูตรนี้จะเน้นไปที่ทักษะแบบ Technical มากกว่ามาก ซึ่งจะเหมาะกับผู้เรียนที่อยากจะสมัครเป็นวิศวกรเพื่อจัดการระบบ IoT ครับ
ทั้งนี้ผู้เรียนควรจะมีความรู้ด้านการจัดการเครือข่ายมาก่อน โดยเฉพาะ IP Networking และ embedding systems (อย่างเช่นเคยสอบผ่าน CompTIA Network+ มาแล้ว) ดังนั้นหลักสูตรนี้จะไม่เหมาะกับมือใหม่ที่ไม่มีทักษะครับ
ภายในหลักสูตรประกอบด้วย 3 คอร์สย่อยได้แก่
1. A Subjective Introduction to IoT – คอร์สแรกที่จะแนะนำคอนเซปต์ต่างๆ ของ IoT และเทคโนโลยีรูปแบบต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง คุณจะได้เรียนเกี่ยวกับ IoT Hardware อย่าง Arduino และ Espressif SoCs, การสื่อสารและการควบคุมโดยใช้ Sensors และปิดท้ายด้วยหลักการต่างๆ ของ IP Networking ครับ
นอกจากนี้ในท้ายคอร์ส คุณจะได้เรียนการเขียนโปรแกรมโดยใช้ภาษา C++ เพื่อใช้ในการสื่อสารกับ Sensors ต่างๆ ครับ
2. IoT Network and Fog Layer Devices – คอร์สที่สองจะเป็นการเจาะลึก Networking Protocols ของ IoT และอธิบายในส่วนของ Fog Devices Programming ผ่าน Raspberry Pi Platform (ใช้ Python และ C#)
3. Data Management, Data Security and Robot Operating System as a Common Tool for IoT – คอร์สสุดท้ายจะเน้นไปที่การจัดการข้อมูล, การรักษาความปลอดภัยของข้อมูล และแนะนำในส่วนของ Robot Operating System
ในพาร์ทสุดท้ายคุณจะได้เรียนรู้การใช้งาน IoT Bridge Library สำหรับการสื่อสารระหว่าง Device และ Software, OpenHAB สำหรับ Home Automatization และเทคโนโลยีอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
คอร์สนี้จะใช้เวลาเรียน 4 เดือน โดยคุณควรจะเรียน 4-5 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ครับ สำหรับค่าเรียนนั้นจะเรียนได้ฟรีเหมือนเดิม แต่ถ้าอยากเรียนแบบเต็มและได้ประกาศนียบัตร คุณจะต้องจ่ายค่าเรียนทั้งหมด $402 หรือประมาณ 12,060 บาทครับ
3. An Introduction to Programming the Internet of Things (IOT) Specialization
หลักสูตรนี้เป็นของ Coursera ที่จัดทำโดย University of Califorina, Irvine มหาวิทยาลัยของประเทศสหรัฐอเมริกา โดยหลักสูตรนี้จะครอบคลุมเนื้อหาที่แตกต่างออกไปจาก 2 คอร์สแรก นั่นคือคุณจะได้ลองออกแบบ พัฒนา และสร้างอุปกรณ์ IoT ของคุณเอง โดยใช้ Arduino และ Raspberry Pi ครับ
แม้ว่าคุณจะได้ใช้ Embedded Systems อย่าง Raspberry Pi และ Arduino IDE แต่คุณไม่จำเป็นต้องมีพื้นฐานการเขียนโปรแกรมมาก่อน คุณจะเรียนรู้และพัฒนาทักษะทุกอย่างผ่านคอร์สนี้ได้ครับ
ภายในหลักสูตรประกอบด้วย 6 คอร์สดังต่อไปนี้
1. Introduction to Internet to Things and Embedded Systems – คอร์สนี้จะแนะนำพื้นฐานทุกสิ่งที่จำเป็นต่อการเรียน IoT ไม่ว่าจะเป็น ประโยชน์และแนวโน้มของ IoT, โครงสร้างของอุปกรณ์ IoT, ข้อจำกัดของ IoT และพื้นฐานของ Networking ที่ช่วยให้ตัวอุปกรณ์สามารถเชื่อมต่อกับอินเตอร์เน็ตได้
2. The Arduino Platform and C Programming – คอร์สที่ 2 จะแนะนำให้คุณรู้จักกับ Arduino และเรียนรู้การทำงานของตัวแพลตฟอร์ม หลังจากนั้นคุณจะได้ทราบถึงวิธีการทำงานของ Shield ที่ทำหน้าที่ตรวจจับ แสง อุณหภูมิและความชื้น รวมไปถึงการทำ GPS Tracking
หลังจากนั้นคุณจะได้เรียนรู้การเขียนโปรแกรมบน Arduino โดยใช้ภาษา C เพื่อควบคุมอุปกรณ์ IoT ต่างๆ เป็นลำดับต่อไปครับ
3. Interfacing with the Arduino – ในคอร์สนี้คุณจะได้เจาะลึกการใช้งาน Sensors หลากหลายรูปแบบที่จะส่งข้อมูลให้กับตัว Arduino หลังจากนั้นคุณจะได้ลองใช้ Shields และ Software Libraries อื่นๆ ที่เกี่ยวข้องในการสื่อสารระหว่าง Arduino กับโลกภายนอก
4. The Raspberry Pi Platform and Python Programming for the Raspberry Pi -คอร์สที่ 4 จะแนะนำให้คุณรู้จักกับ Raspberry Pi รวมไปถึงวิธีการติดตั้งอย่างสมบูรณ์ หลังจากนั้นคุณจะได้เรียนการเขียนโปรแกรมโดยใช้ภาษา Python สำหรับ Raspberry Pi เช่นเดียวกับการ Debug ตัวโค้ดเพื่อทำให้โค้ดที่คุณเขียนสมบูรณ์ที่สุด
5. Interfacing with Raspberry Pi – คอร์สที่ 5 จะสอนให้คุณใช้ Protocol ต่างๆ อย่างเช่น HDMI, USB และ Ethernet ในการเชื่อมต่อ Raspberry Pi และอุปกรณ์ IoT ของคุณกับโลกภายนอก นอกจากนี้คุณจะได้เข้าใจถึงการเปลี่ยนถ่ายสัญญาณระหว่าง Analog และ Digital ที่จะส่งผลกระทบอย่างยิ่งต่ออุปกรณ์ของคุณ
ในช่วงหลังของคอร์ส คุณจะได้ลองใช้ Raspberry Pi Expansion Boards ในการสร้างระบบ Hardware ที่มีความซับซ้อนมากขึ้น ซึ่งจะเพิ่มขีดความสามารถในการสร้างอุปกรณ์ IoT ตัวใหม่ของคุณอย่างมาก
6. Programming for Internet of Things Project – โปรเจคหลักที่คุณจะได้ใช้ความรู้ทั้งหมดที่คุณเรียนไป โดยคุณจะได้สร้าง Embedded System ของคุณเองขึ้นมาอย่างสมบูรณ์โดยใช้ Arduino หรือ Raspberry Pi ซึ่งจะสามารถนำไปต่อยอดได้จริงครับ
โดยรวมแล้วผมมองว่าหลักสูตรนี้น่าสนใจมากสำหรับใครที่อยากสร้างอุปกรณ์ IoT ของตัวเองขึ้นมาจริงๆ และอยากจะเรียนรู้การใช้งานแพลตฟอร์มที่ผู้เชี่ยวชาญใช้อยู่จริงๆ อย่าง Arduino และ Raspberry Pi
ในส่วนของการเรียนจะใช้เวลาประมาณ 6 เดือน (เรียน 3 ชั่วโมงต่อสัปดาห์) ซึ่งคุณสามารถเรียนได้ฟรีเหมือนเดิม แต่ถ้าอยากได้การตรวจการบ้านและ Project คุณจะต้องเสียค่าเรียนทั้งสิ้น $49 หรือประมาณ 1,470 บาทต่อเดือนครับ
เนื่องจากคอร์สนี้มี Project และเกี่ยวเนื่องกับการเขียนโปรแกรม ผมแนะนำให้สมัครคอร์สเต็มครับ คุณจะได้รับ feedback ดีๆ ที่นำไปแก้ไขเพื่อให้อุปกรณ์ของคุณมีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้นได้ นอกจากนี้คุณจะได้รับประกาศนียบัตรอีกด้วย
4. Hands-on Internet of Things Specialization
หลักสูตรนี้เป็นอีกหลักสูตรที่น่าสนใจสำหรับใครที่อยากจะเรียน IoT ในรูปแบบของ Technical กล่าวคือคุณจะได้เรียนรู้การสร้างอุปกรณ์ IoT และเพิ่มฟังก์ชันที่ใช้กันได้จริงแบบเป็นลำดับขั้นตอนครับ
คอร์สนี้จึงไม่ใช่สำหรับมือใหม่ คุณจะต้องมีทักษะการเขียนโปรแกรม และ Networking มาบ้างแล้ว ก่อนที่จะสมัครครับ
ไม่เพียงเท่านั้น สิ่งที่ต่างจากคอร์สอื่นคือ คุณจะต้องซื้อ Hardware มาเพื่อใช้เรียนด้วย เพราะคุณจะได้ลองทำจริงทุกอย่างเลยครับ
ภายในหลักสูตรประกอบด้วย 4 คอร์สย่อยได้แก่
1. IoT Devices – คอร์สนี้จะสอนการเขียนโปรแกรมสำหรับอุปกรณ์ IoT (ใช้ Arduino และ Raspberry Pi) ตั้งแต่ระดับเริ่มแรก รวมไปถึงเทคโนโลยี Sensor และ Actuator อย่างละเอียด หลังจากนั้นคุณจะได้เรียนเกี่ยวกับ IoT Protocol, การจัดการเรื่องความปลอดภัย และปิดท้ายด้วย Data Science สำหรับ IoT และการใช้งาน AWS IoT ครับ
ในพาร์ทหลังของคอร์ส คุณจะได้ลองสร้างระบบ Distributed Wifi monitoring service และ deploy ระบบจนเรียบร้อยครับ
2. IoT Communications – คอร์สที่สองจะเจาะลึกในส่วนของการเชื่อมต่อและการสื่อสารของอุปกรณ์ IoT อย่างเช่นคอนเซปต์อย่าง RF Communication, MAC Layer และ Mesh Networking
3. IoT Networking – ในคอร์สที่สามนี้ คุณจะได้เรียน IoT ระดับสูงนั่นก็คือ Enterprise IoT โดยจะเน้นไปที่ระบบอย่าง First-hop access และ Backend Services เพื่อให้อุปกรณ์สามารถเชื่อมต่อกับฐานข้อมูลและ gateways ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
4. IoT Cloud – คอร์สสุดท้ายจะแนะนำการใช้งานเทคโนโลยี Cloud และ Machine Learning เพื่อยกระดับการเชื่อมต่อของอุปกรณ์ให้ดียิ่งขึ้น นอกจากนี้คุณจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับ Physical Infrastructure อย่างเช่นรูปแบบของสายเคเบิล ฯลฯ ซึ่งจะช่วยให้คุณควบคุมตัวอุปกรณ์ได้แม้ว่าจะอยู่ในสถานที่อับสัญญาณก็ตาม
สำหรับทั้ง 4 คอร์สนั้น คุณจะได้พัฒนายานพาหนะไร้คนขับขนาดเล็กของคุณเอง โดยแต่ในคอร์สจะเพิ่มฟังก์ชันให้กับตัวยานพาหนะตามลำดับ จนกระทั่งเสร็จสมบูรณ์ในคอร์สที่ 4 ครับ ซึ่งการทำ Project นี้ให้ลุล่วงเป็นการยกระดับทักษะของคุณที่ดีมากเลยทีเดียว
คอร์สนี้ใช้เวลาเรียน 4 เดือน (เรียนเฉลี่ยสัปดาห์ละ 4 ชั่วโมง) โดยคุณจะเรียนฟรีได้เช่นเดิม แต่ถ้าต้องการประกาศนียบัตรและการประเมินผล คุณจะต้องจ่ายค่าเรียนทั้งสิ้น $79 หรือประมาณ 2,370 บาทต่อเดือนครับ
Coursera Plus
สำหรับใครที่สนใจคอร์สของ Coursera มากกว่า 1 คอร์ส ผมแนะนำให้สมัคร Coursera Plus ครับ เพราะคุณจะเข้าถึงคอร์สต่างๆ บนแพลตฟอร์มได้กว่า 3,000 คอร์สเป็นเวลา 1 ปี โดยจ่ายแค่ $33.25 หรือประมาณ 1,000 บาทต่อเดือน ซึ่งถูกกว่าการจ่ายรายเดือนคอร์สต่างๆแบบปกติ ($39-$79) อย่างมากเลยทีเดียว
