ตำนาน"หนุมาน" ในรามายณะและรามเกียรติ์เหมือนและแตกต่างกันอย่างไร

“หนุมาน” ในรามายณะและรามเกียรติ์เหมือนและแตกต่างกันอย่างไร

“หนุมาน” เป็นตัวละครสำคัญในเรื่องมหากาพย์รามายณะของอินเดีย และวรรณคดีไทยที่มีที่มาจากรามายณะอย่างรามเกียรติ์ด้วย

แม้จะมีหลายๆ อย่างที่เหมือนกัน แต่หนุมานในทั้งสองเรื่องกลับมีความแตกต่างหลายอย่างที่เรียกได้ว่า จากหน้ามือเป็นหลังมือ จะมีเรื่องใดบ้าง เราไปดูกันเลยดีกว่า

หนุมานในรามายณะ By Himalayan Academy Publications, CC BY-SA 2.5,

ชาติกำเนิดของหนุมาน

ในรามายณะอธิบายว่า หนุมานเป็นบุตรของวายุ หรือ เทพเจ้าแห่งสายลม และนางอัจนา หนุมานถือกำเนิดขึ้นจากการที่วายุเสพสังวาสกับนางอัจนา

เมื่อหนุมานโตขึ้น หนุมานคิดว่าดวงอาทิตย์เป็นผลไม้ เขาจึงกระโดดขึ้นด้วยกำลังแรง และได้ล่วงละเมิดต่อพระอินทร์ ด้วยเหตุนี้พระอินทร์จึงใช้สายฟ้าผ่าหนุมานที่กรามจนตาย (หนุมานแปลว่ากรามที่แตกหัก)

เทพเจ้าวายุ บิดาของหนุมานเสียใจมากที่พระอินทร์สังหารบุตรของตน วายุจึงเริ่มทำให้สิ่งมีชีวิตทั้งหลายขาดอากาศหายใจจนตาย ทำให้พระอินทร์วอนขอให้พระพรหมช่วยเหลือ

พระพรหมเดินทางมาและได้ชุบชีวิตหนุมานให้ฟื้นขึ้นมา และยังได้บอกเทพเจ้าทุกองค์ในที่นั้นว่า หนุมานจะเป็นทหารเอกผู้มีชื่อเสียงของพระวิษณุในภายภาคหน้า ดังนั้นเหล่าเทพเจ้าควรจะมอบพรวิเศษให้แก่เขา

เทพเจ้าอัคนี วายุ และวรุณ ต่างให้พรหนุมานว่า ไฟ ลม และน้ำไม่อาจทำอันตรายต่อหนุมานได้ ส่วนพระอินทร์ให้พรว่าวัชระ สายฟ้าอาวุธประจำกายของพระองค์จะไม่สามารถทำอะไรต่อหนุมานได้ เช่นเดียวกับพญายม พระศิวะ และพระพรหมที่ให้พรหนุมานว่าอาวุธของแต่ละพระองค์จะไม่สามารถทำอะไรหนุมานได้เช่นกัน

นอกจากนี้พระพรหมได้ให้พรหนุมานว่าคำสาปของเหล่าพราหมณ์ทั้งหลายจะไม่มีผลต่อหนุมาน และให้หนุมานสามารถจำแลงกายเป็นอะไรก็ได้ตามปรารถนา และจะไม่มีใครสามารถเอาชนะหนุมานได้ในการรบ

ในยุคหลังได้มีการแต่งเติมว่า หนุมานเป็นอวตารของพระศิวะด้วย เพราะฉะนั้นเขาจึงกล้าแกร่งมาก

อย่างไรก็ตามหนุมานต้องคำสาปจากฤาษีตนหนึ่ง เพราะหนุมานไปรบกวนการบำเพ็ญพรต หนุมานจึงถูกสาปให้หลงลืมความสามารถของตนเองจนกระทั่งถึงวันที่มีผู้เล่าความเก่งกล้าของหนุมานให้ตัวหนุมานฟังอีกครั้งหนึ่ง หนุมานก็จะพ้นคำสาป

แต่ในรามเกียรติ์มีการอธิบายว่าหนุมานกำเนิดจากการที่พระพายผู้ได้รับคำสั่งจากพระอิศวร (พระศิวะ) ให้ซัดอาวุธเข้าปากนางสวาหะ หนุมานจึงถือกำเนิดขึ้นโดยมีนางสวาหะเป็นแม่ และพระพายเป็นพ่อ หนุมานได้รับพรจากพระอิศวรให้มีร่างกายเป็นกายสิทธิ์ ถ้าถูกฆ่าตายแล้วจะฟื้นคืนมา แต่ไม่ได้รับพรมากดังที่ปรากฏในรามายณะ

หนุมานจากรามเกียรติ์ โดย YURiN~commonswiki ., CC BY-SA 4.0,

อุปนิสัย

หนุมานในรามายณะเป็นทหารผู้สัตย์ซื่อและจงรักภักดีเต็มร้อยต่อราม (อวตารของพระวิษณุ) แต่เพียงผู้เดียว หนุมานประพฤติตนเป็นพรหมจรรย์ และไม่เคยข้องเกี่ยวกับเรื่องอิสตรีเลยแม้แต่น้อย

ส่วนในรามเกียรติ์ หนุมานยังคงซื่อสัตย์จงรักภักดีต่อพระรามไม่ต่างอะไรกับในรามายณะ หากแต่ว่าหนุมานไม่ได้ประพฤติตนเป็นพรหมจรรย์ ในทางตรงกันข้าม หนุมานเป็นลิงจอมเจ้าชู้ เขามีภรรยามากหน้าหลายตาตั้งแต่

  • นางบุษมาลี
  • นางเบญกาย
  • นางสุพรรณมัจฉา
  • นางวารินทร์
  • นางมณโฑ
  • นางสุวรรณกันยุมา

นอกจากนี้หนุมานยังมีลูกด้วยชื่อ อสุรผัดและมัจฉานุ ซึ่งไม่ปรากฏในมหากาพย์รามายณะ

ทั้งสองเรื่องหนุมานมีความเฉลียวฉลาดเหมือนกัน แต่ถ้าเทียบกันแล้วหนุมานในรามเกียรติ์มีความเจ้าเล่ห์เพทุบายมากกว่า เช่นการหลอกทศกัณฐ์และพระฤาษีโคบุตรเพื่อให้ได้มาซึ่งดวงใจเป็นต้น

ผลงานของหนุมาน

หนุมานในรามายณะมีผลงานที่ตรงกับในรามเกียรติ์อยู่ 2 เรื่อง ได้แก่ เรื่องเผาและทำลายกรุงลังกา (ลงกาในรามเกียรติ์) และการนำยกภูเขายามาทั้งภูเขาเพื่อรักษาพระลักษมณ์และเหล่าพลวานรทั้งหลาย

นอกเหนือจากนี้คือความแตกต่าง ทั้งนี้บทบาทของหนุมานในรามายณะน้อยกว่าในรามเกียรติ์มาก ในเรื่องรามายณะเน้นไปที่บทบาทของ “ราม” ในสงครามกับ “ราวณะ” (ทศกัณฐ์) เสียเป็นส่วนใหญ่ หนุมานเป็นขุนพลที่เด่นแต่ไม่ได้เด่นกว่าแม่ทัพ

บทบาทของหนุมานในรามายณะจึงไม่ได้เด่นเหมือนกับในรามเกียรติ์ที่หนุมานมีบทดังต่อไปนี้

  • หักคอช้างเอราวัณของอินทรชิต
  • ไปช่วยพระรามจากไมยราพ
  • ทำลายพิธีของนางมณโฑ
  • หาสิ่งของมากมายตามคำขอของพิเภกเพื่อช่วยพระรามและพระลักษมณ์แก้ทางฝ่ายยักษ์
  • ขยี้หัวใจของทศกัณฐ์ หลังจากที่หนุมานไปหลอกเอามาได้สำเร็จ

บทบาทเหล่านี้ในรามเกียรติ์ทำให้หนุมานโดดเด่นมาก และเด่นกว่าพระรามที่เป็นพระนารายณ์มาปราบยักษ์เสียอีก เรื่องเหล่านี้จึงเป็นเรื่องที่มีการแต่งเสริมขึ้นในภายหลัง เพราะไม่ปรากฏในรามายณะแต่อย่างใด

หนุมานในรามายณะแบกภูเขายา

ทั้งรามในรามายณะและพระรามในรามเกียรติ์ต่างเห็นว่าความชอบของหนุมานสูงส่งยิ่ง

ในรามายณะ หนุมานไม่ได้รับมอบหมายให้ครอบครองเมืองใดๆ เป็นบำเหน็จรางวัล รามพยายามจะมอบสิ่งของและของมีค่ามากมายให้กับหนุมานและพญาวานรตนอื่นๆ หนุมานเป็นผู้เดียวที่ไม่รับ

หนุมานขอให้รามประทานพรให้ตนรักและจงรักภักดีต่อรามไปตลอดกาล และขอให้ตนมีชีวิตอยู่ตลอดไปตราบใดที่เรื่องของรามดังมีการบอกเล่าอยู่บนพื้นพิภพ รามให้พรดังกล่าวแก่หนุมานตามคำขอ และให้พรดังกล่าวแก่พญาวานรตนอื่นๆด้วย

ในรามเกียรติ์ พระรามมอบกรุงอโยธยาให้หนุมานปกครองตามที่ได้ลั่นวาจาไว้ หนุมานครองเมืองได้ไม่นานก็รู้สึกว่าเมืองนี้สูงส่งเกินไปสำหรับตน พระรามจึงสร้างเมืองใหม่ให้กับหนุมานนามว่านพบุรี แต่หนุมานได้ออกบวชในเวลาต่อมา

ส่งท้าย

อย่างไรก็ตาม ไม่ใช่รามเกียรติ์เท่านั้นที่แตกต่างจากรามายณะของแท้ วรรณคดีแบบรามายณะของพม่าและมลายูก็ไม่เหมือนกับของแท้เช่นเดียวกัน นักวิชาการบางส่วนเชื่อว่าที่แตกต่างออกไปเพราะเรื่องนี้ถูกใช้ในการแสดงต่างๆ ในแต่ละภูมิภาค การแต่งเติมให้มีความสนุกและเข้ากับชนชาตินั้นๆจึงเป็นสิ่งที่จำเป็นยิ่ง

Sources:

  • Krishna Dharma, Ramayana: India’s Immortal Tale of Adventure, Love and Wisdom
  • มาลินี ผโลประการ, เล่าเรื่องรามเกียรติ์
  • เปรมเสรี, รามเกียรติ์

บทความการศึกษา

Victory Tale ไม่อนุญาตให้คัดลอกบทความไปโพสที่ใดทุกกรณี การฝ่าฝืนมีโทษทางกฎหมาย

error: Content is protected !!