เมื่อวุยก๊กบุกโกคูรยอ สงครามในยุคสามก๊กที่นิยายไม่ได้กล่าวถึง

สงครามระหว่างวุยก๊ก (เว่ย) ของโจโฉกับโกคูรยอ อาณาจักรของชาวเกาหลีนั้นเป็นสงครามครั้งสำคัญที่น้อยคนจะรู้ว่าเคยเกิดขึ้น เพราะเป็นสงครามที่ไม่ได้มีการกล่าวถึงในนิยายสามก๊ก แต่ในหน้าประวัติศาสตร์เกาหลีถือว่าเป็นยุทธการที่สำคัญมาก เพราะส่งผลกระทบต่อการพัฒนาของโกคูรยอ อาณาจักรที่เข้มแข็งที่สุดในคาบสมุทรเกาหลีไปนานถึงนับร้อยปีเลยทีเดียว

เราไปดูกันดีกว่าครับเรื่องราวเป็นอย่างไร ทำไมวุยก๊กถึงต้องไปบุกโกคูรยอได้

ปูมหลัง

ปัญหาของการกระทบกระทั่งระหว่างวุยก๊กและโกคูรยอนั้นไม่ได้เกิดขึ้นจากราชสำนักทั้งสองฝ่ายโดยตรง และเริ่มขึ้นจากตระกูลกงซุน (กองซุนในนิยายสามก๊ก) ที่ปกครองดินแดนเหลียวตง หรือแมนจูเรียในปัจจุบัน ซึ่งอยู่ใกล้กับโกคูรยอ

ตระกูลกงซุนนี้มีบทบาทในเรื่องสามก๊กอยู่ไม่น้อย เพราะกงซุนคัง ผู้ครอบครองเหลียวตงคือผู้ที่สังหารอ้วนซงและอ้วนฮี และส่งศีรษะของทั้งสองไปให้โจโฉนั่นเอง หลังจากนั้นโจโฉก็ให้กงซุนคังปกครองเหลียวตงต่อไป

กงซุนคังผู้นี้เองคือผู้จุดความขัดแย้งระหว่างวุยก๊กและโกคูรยอ

เรื่องมีอยู่ว่ากงซุนคังเข้าไปยุ่มย่ามในการชิงบัลลังก์ในโกคูรยอ โดยเขาได้สนับสนุนบัลกี เจ้าชายโกคูรยอคนหนึ่งให้ต่อสู้กับเจ้าชายซานซัง แต่บัลกีกลับพ่ายแพ้ และฆ่าตัวตายในการรบ ในเวลาต่อมากงซุนคังจึงส่งกำลังทหารเข้าไปปราบปราม และยึดดินแดนโกคูรยอมาได้ส่วนหนึ่ง แต่ที่สำคัญที่สุดคือการรุกรานของเขาบีบให้โกคูรยอต้องย้ายเมืองหลวงหนีไปยังเมืองฮวานโด เมืองที่ชัยภูมิดีเหมาะต่อการป้องกัน แต่รายรอบนั้นไม่มีที่ราบอันอุดมสมบูรณ์ให้เพาะปลูกได้ ทำให้โกคูรยอมีปัญหาการส่งเสบียงต่างๆ ให้กับเมืองหลวงอยู่ร่ำไป

ในปี ค.ศ.234 ราชสำนักวุยก๊กได้ส่งทูตมาฟื้นฟูความสัมพันธ์กับโกคูรยอ ทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างทั้งสองฝ่ายดีขึ้น สี่ปีต่อมาเมื่อกงซุนเยวียน (กองซุนเอี๋ยนในนิยายสามก๊ก) บุตรชายของกงซุนคังเป็นกบฏต่อราชสำนักวุยก๊ก โกคูรยอก็ได้ช่วยเหลือสุมาอี้ในการปราบปรามตระกูลกงซุนจนประสบความสำเร็จ

อย่างไรก็ดีการช่วยวุยก๊กปราบกงซุนเยวียนกลับเป็นสิ่งที่ไม่ดีกับโกคูรยอ เพราะราชสำนักวุยก๊กได้แผ่อิทธิพลมาในคาบสมุทรเกาหลี ซึ่งเป็นเขตอิทธิพลของโกคูรยอโดยตรง ทำให้โกคูรยอมีสถานะเป็นอาณาจักรบริวารของวุยก๊กไปโดยสมบูรณ์ แน่นอนว่านั่นเป็นสิ่งที่โกคูรยอไม่ต้องการ เพราะการแผ่อำนาจเหนืออาณาจักรเล็กๆ อื่นๆ ก็ต้องเกรงใจ “พี่ใหญ่” อย่างวุยก๊ก แต่จะไม่ทำก็ไม่ได้ เพราะตอนนั้นเมืองหลวงไม่ค่อยจะมีอาหาร การจะได้มาซึ่งเสบียงอาหารก็ต้องไปบีบเอามาจากอาณาจักรเล็กๆ อย่างเช่น อกโจ (Okjeo) นั่นเอง

ดังนั้นถ้าลองคิดดูว่าถ้าอกโจส่งทูตไปวุยก๊ก และขอให้พี่ใหญ่ช่วยเหลือเรื่องนี้ โกคูรยอจะทำอย่างไร?

ความสัมพันธ์ระหว่างเว่ยและโกคูรยอจึงเลวร้ายลงทีละน้อย แต่ถึงจุดแตกหักเมื่อโกคูรยอได้ส่งกองทัพเข้าไปในช่วงชิงดินแดนซีอันผิง ดินแดนนี้เป็นของโกคูรยอมาก่อน แต่โดนตระกูลกงซุนยึดไปก่อนหน้านี้ ทำให้ในตอนนั้นอยู่ในการปกครองของราชสำนักวุยก๊ก

ซีอันผิงนี้มีความสำคัญทางด้านยุทธศาสตร์เพราะเป็นทางออกทะเลของโกคูรยอ ซึ่งโกคูรยอเคยใช้ค้าขายกับง่อก๊กของซุนกวนมาแล้ว และยังมีชื่อเสียงในเรื่องการทำคันธนูชั้นเยี่ยมอีกด้วย ดังนั้นโกคูรยอจึงต้องการดินแดนตรงนี้คืนเป็นพิเศษ

เมื่อราชสำนักวุยก๊กทราบก็โกรธเคืองอย่างรุนแรง เพราะถ้าปล่อยให้โกคูรยอครอบครองซีอันผิง ดินแดนส่วนอื่นที่อยู่ในกำมือของวุยก๊กก็จะอยู่ในอันตรายไปด้วย เพราะซีอันผิงเป็นเส้นทางบกที่เข้าสู่ดินแดนเหล่านั้นจากแผ่นดินใหญ่ของจีน ดังนั้นราชสำนักจึงมีคำสั่งให้ก้วนชิวเจี่ยน (บู๊ขิวเขียมในเรื่องสามก๊ก) ผู้ตรวจการแห่งมณฑลโยวโจวนำกองทัพไปตีโกคูรยอ

ความพ่ายแพ้ของโกคูรยอ

เมื่อทราบว่าวุยก๊กยกกองทัพมา กษัตริย์ดงชอน (Dongcheon) แห่งโกคูรยอจึงยกกองทัพออกไปต่อต้านด้วยตนเอง โดยกองทัพทั้งสองฝ่ายเผชิญหน้ากันที่เหลียงโข่ว

พงศาวดารจีนและเกาหลีว่าไว้ตรงกันข้ามกันโดยสิ้นเชิง โดยมีเนื้อหาต่อไปนี้

พงศาวดารซามกึกซากิ (Samguk Sagi) ของเกาหลีว่าไว้ว่า โกคูรยอมีชัยเหนือกองทัพวุยก๊กติดๆ กันถึงสองครั้ง แต่ในครั้งสุดท้ายพ่ายแพ้ยับเยิน เพราะก้วนชิวเจี่ยนได้สั่งให้ทหารราบที่เหลืออยู่ใช้ตั้งกระบวนทัพเป็นสี่เหลี่ยม ทำให้ต้านทานการเข้าจู่โจมของกองทหารม้าเหล็กของโกคูรยอไว้ได้ และทำให้กษัตริย์ดงชอนต้องหลบหนีไป

ขณะเดียวกันพงศาวดารสามก๊กของเฉินโซ่วได้กล่าวถึงแต่เพียงว่า ก้วนชิวเจี่ยนได้มีชัยเหนือกษัตริย์ดงชอนหลายต่อหลายครั้งที่เหลียงโข่ว และทำให้กษัตริย์เกาหลีต้องหลบหนีไป

ถ้าเทียบกันเรื่องความแม่นยำแล้ว แน่นอนว่าพงศาวดารสามก๊กของจีนน่าจะถูกต้องกว่า เพราะเขียนขึ้นในช่วงเวลา 20 ปีหลังเกิดเหตุการณ์ และได้รับการยอมรับโดยทั่วไปว่าเป็นกลาง ขณะที่พงศาวดารซามกึกซากิของเกาหลีเขียนในช่วงศตวรรษ 12 หรือหนึ่งพันปีหลังจากเหตุการณ์เกิดขึ้น ดังนั้นความน่าเชื่อถือจึงน่าจะต่ำ

แต่ไม่ว่าฉบับไหนก็ตาม ท้ายที่สุดแล้วโกคูรยอก็แพ้ยับเยินเหมือนกัน กษัตริย์ดงชอนต้องหนีไปยังอกโจ ปล่อยให้เมืองหลวงอย่างฮวานโด โดนก้วนชิวเจี่ยนปล้นสะดม และสังหารผู้คนจำนวนมาก หลังจากนั้นกองทัพวุยก๊กก็ถอนกำลังกลับเหลียวตง

เหตุการณ์หลังจากนั้น

หลังจากที่กองทัพวุยก๊กกลับไปแล้ว กษัตริย์ดงชอนพยายามจะกลับมาที่ฮวานโด แต่เมื่อก้วนชิวเจี่ยนทราบจึงส่งให้กองทัพมาตามจับ ทำให้กษัตริย์โกคูรยอผู้นี้ต้องหลบหนีอีกครั้งหนึ่ง แต่โชคเป็นของกษัตริย์ผู้นี้เพราะกองทัพวุยก๊กไม่สามารถตามจับพระองค์ได้สำเร็จ

การหลบหนีของกษัตริย์ดงชอนใช้เวลานานหลายปี จนกระทั่งในปี ค.ศ.247 เมื่อเห็นว่ากองทัพวุยก๊กคงไม่ยกมาอีกแล้ว กษัตริย์ดงชอนจึงกลับมาที่ฮวานโด พระองค์ได้เห็นว่าฮวานโดได้รับความเสียหายอย่างยับเยิน แถมยังอยู่ใกล้กับชายแดนมากเกินไปที่จะเป็นเมืองหลวง และยังขาดเสบียงอยู่บ่อยๆ ด้วยเพราะไม่มีที่ราบ พระองค์จึงตัดสินพระทัยย้ายเมืองหลวงไปยังเมืองใหม่ที่บริเวณที่ราบ เมืองแห่งนี้คือเมืองเปียงยาง เมืองที่จะเป็นเมืองหลวงของโกคูรยอไปอีกหลายร้อยปีนั่นเอง

อย่างไรก็ดีความเสียหายของการรุกรานโกคูรยอของวุยก๊กเรียกได้ว่าพินาศยับเยินยิ่งกว่าครั้งใดที่ผ่านมา อาณาจักรที่ก่อตั้งโดยจูมงที่กำลังเติบโตนั้นเผชิญกับความเสียหายที่ยากจะฟื้นฟู โกคูรยอต้องใช้เวลานานถึง 70 ปีถึงจะฟื้นคืนเศรษฐกิจและความเข้มแข็งที่อยู่เดิมกลับมาได้

ในช่วงปี ค.ศ.259 ระหว่างที่โกคูรยอกำลังฟื้นตัวนั้น วุยก๊กได้ส่งกองทัพมารุกรานอีกครั้งหนึ่ง แต่ในครั้งนี้โกคูรยอต้านทานอย่างเข้มแข็ง และเป็นฝ่ายตีกองทัพวุยก๊กจนแตกพ่าย นับตั้งแต่บัดนั้นโกคูรยอก็ยิ่งเข้มแข็ง โดยฉวยโอกาสในราชวงศ์เหนือ-ใต้ที่แผ่นดินจีนไม่มั่นคงในการตีชิงดินแดนกลับคืน และยังรุกรานเข้าไปในเหลียวตงอีกด้วย จนโกคูรยอเป็นมหาอำนาจในเอเชียตะวันออกในช่วงของกษัตริย์กวางแกโทมหาราช และกลายเป็นคู่ปรับสำคัญของราชวงศ์สุยและถังของจีนในเวลาต่อมา

References:

• Records of the Three Kingdoms
• Samguk Sagi
• Byington, Mark E. “Control or Conquer? Koguryo’s Relations with States and Peoples in Manchuria”