ประวัติศาสตร์จันทรคุปต์แห่งเมารยะ จักรพรรดิผู้ยิ่งใหญ่แห่งอินเดีย

จันทรคุปต์แห่งเมารยะ จักรพรรดิผู้ยิ่งใหญ่แห่งอินเดีย

หลายท่านคงคุ้นเคยกับ “อโศกมหาราช” (Ashoka The Great) จักรพรรดิผู้ยิ่งใหญ่แห่งราชวงศ์เมารยะผู้สนับสนุนการเผยแพร่ศาสนาพุทธไปยังที่ต่างๆ

หากแต่ว่าอโศกมหาราชมิได้สร้างจักรวรรดิขึ้นมาด้วยตัวของพระองค์เอง ทั้งหมดเป็นผลงานของจันทรคุปต์ หรือ จันทรคุปตเมารยะ (Chandragupta Maurya) ปู่ของพระองค์

จันทรคุปต์

ชาติกำเนิดของจันทรคุปต์

จันทรคุปต์มีชาติกำเนิดที่คลุมเครือ เช่นเดียวกับกษัตริย์อินเดียโบราณทั่วไป หลักฐานฝ่ายอินเดียที่ให้ข้อมูลเรื่องดังกล่าว คือ หลักฐานทางศาสนา ได้แก่ หลักฐานพุทธ หลักฐานเชน (ศาสนาของมหาวีระ) และหลักฐานฮินดู

หลักฐานมหาวงศ์ของพุทธอ้างว่าจันทรคุปต์มีเชื้อสายของพระพุทธเจ้า เพราะว่าบรรพบุรุษของจันทรคุปต์คือเหล่าเจ้าศากยวงศ์ที่หลบหนีการเข่นฆ่าของวิฑูฑภะมาได้ แต่ทว่าประเด็นนี้ไม่น่าเป็นไปได้ เพราะว่าข้อมูลที่หลักฐานพุทธให้มาขัดแย้งกับหลักฐานเชน และหลักฐานฮินดูที่ไปในทางเดียวกันเป็นส่วนใหญ่ นอกจากนี้หลักฐานดังกล่าวยังให้ช่วงเวลาที่จันทรคุปต์มีชีวิตอยู่ไม่ชัดเจน และขัดแย้งกับหลักฐานกรีกด้วย

หลักฐานเชนและฮินดูเล่าว่า จันทรคุปต์มีชาติกำเนิดที่ธรรมดา คัมภีร์ฮินดูบางเล่มถึงกับอ้างว่าจันทรคุปต์มีชาติกำเนิดเป็นวรรณะศูทร วรรณะระดับล่างสุดของอินเดียเลยทีเดียว

สรุปคือเราไม่ทราบแน่ชัดว่าจันทรคุปต์มาจากไหน ทั้งหมดเป็นการคาดเดาเท่านั้น สิ่งที่หลักฐานส่วนใหญ่ว่าไว้ตรงกันคือ ชาติกำเนิดของจันทรคุปต์ไม่ได้ต่างจากคนธรรมดาสามัญ และเขาสร้างจักรวรรดิหลังจากที่อเล็กซานเดอร์รุกรานอินเดียเล็กน้อย

ป็นกบฏ

เมื่อจันทรคุปต์เป็นหนุ่ม เขาก็เป็นกบฏต่ออาณาจักรนันทะ (Nanda Empire) อาณาจักรสำคัญที่ปกครองทางตอนเหนือและตอนกลางของอินเดียอยู่ในขณะนั้น

บ้างว่าจันทรคุปต์เป็นบุตรชายของเจ้าชายคนหนึ่ง แต่พวกราชวงศ์นันทะสังหารครอบครัวของเขาจนหมด จันทรคุปต์จึงอุทิศชีวิตของตนเองเพื่อล้างแค้นพวกนันทะ

บ้างก็ว่าจันทรคุปต์ไปแสดงท่าทีหยาบคายต่อธนนันทะ กษัตริย์อาณาจักรนันทะ จันทรคุปต์จึงได้รับโทษประหารชีวิต และเขากลับหลบหนีเอาตัวรอดมาได้ หลังจากนั้นจันทรคุปต์จึงซ่องสุมกำลังเพื่อโค่นล้มราชวงศ์นันทะ

หลังจากนั้นจันทรคุปต์ได้พบกับบุรุษคนหนึ่งชื่อ จาณักยะ (Chanakya) ผู้ชิงชังราชวงศ์นันทะไม่ต่างอะไรกับจันทรคุปต์ จาณักยะผู้นี้มีสติปัญญามาก เขาพาจันทรคุปต์ไปที่ตักศิลาและสั่งสอนจันทรคุปต์เรื่องการปกครองอยู่นาน 8-9 ปีด้วยกัน

เมื่อสำเร็จการศึกษาแล้ว จันทรคุปต์และจาณักยะได้ร่วมกันจัดตั้งกองทัพกองหนึ่ง กองทัพนี้เป็นกองทัพทหารรับจ้างจากที่ต่างๆ บ้างว่าทหารบางส่วนเป็นโจรเป็นขโมย จาณักยะขอให้จันทรคุปต์ ลูกศิษย์ของตนเป็นผู้นำกองทัพดังกล่าว ส่วนตนเองทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษา

กองทัพของจันทรคุปต์พยายามตีอาณาจักรนันทะ หลักฐานเชนและฮินดูเล่าตรงกันว่า จันทรคุปต์ประสบกับช่วงเวลาอันยากลำบากมาก เพราะกองทัพของอาณาจักรนันทะแข็งแกร่ง จันทรคุปต์แพ้ครั้งแล้วครั้งเล่าอย่างที่สู้ไม่ได้เลย หลักฐานเชนเล่าว่า ทั้งสองได้ยินหญิงนางหนึ่งด่าว่าบุตรตนเองที่เลือกตักอาหารจากตรงกลางที่ร้อนจัดจนมือพองว่า

เจ้ามิได้เริ่มกินอาหารจากบริเวณรอบๆที่เย็นกว่าก่อน เจ้าช่างโง่เหมือนกับจันทรคุปต์ที่พยายามจะโจมตีเมืองหลวงก่อนเมืองโดยรอบอื่นๆ

หลังจากนั้นจันทรคุปต์และจาณักยะจึงเปลี่ยนยุทธวิธี เขาเจริญสัมพันธไมตรีกับกษัตริย์แว่นแคว้นต่างๆ ในอินเดีย และตีชิงหัวเมืองโดยรอบของอาณาจักรนันทะเสียก่อน วิธีใหม่ทำให้จันทรคุปต์ทำลายฐานอำนาจของอาณาจักรนันทะได้ทีละน้อยสุดท้ายกองทัพของจันทรคุปต์ก็มาถึงปาฏลีบุตร เมืองหลวงของอาณาจักรนันทะ และเข้าตีได้เป็นผลสำเร็จ อาณาจักรนันทะล่มสลายไปตั้งแต่บัดนั้น

หลักฐานพุทธว่า จันทรคุปต์สังหารธนนันทะ แต่หลักฐานเชนว่า จันทรคุปต์ไว้ชีวิตธนนันทะ และเขายังได้ตกหลุมรักบุตรสาวของธนนันทะ ทั้งสองได้แต่งงานกันและให้กำเนิดบุตรหลานที่สืบเนื่องไปเก้าชั่วคน

เอาชนะกองทัพกรีก

ชัยชนะของจันทรคุปต์ทำให้เขาครอบครองดินแดนที่อุดมสมบูรณ์ที่สุดของอินเดีย ราชวงศ์เมารยะจึงถูกสถาปนาขึ้นตั้งแต่บัดนั้น โดยมีจันทรคุปต์เป็นจักรพรรดิพระองค์แรก

หลังจากจัดการปกครองอาณาจักรเรียบร้อยแล้ว จันทรคุปต์ตัดสินใจทำสงครามต่อไป เป้าหมายของเขาคือ เมืองต่างๆ ทางตะวันตกที่อยู่ในกำมือของชาวกรีกหลังจากการรุกรานของอเล็กซานเดอร์มหาราช

กองทัพของจันทรคุปต์สามารถตีชิงเมืองต่างๆ ริมแม่น้ำสินธุกลับคืนมาได้ พร้อมกับผลักอิทธิพลทางการเมืองของชาวกรีกออกไปจากอินเดีย แต่ในเวลาไม่นาน เขาต้องเผชิญกับ เซลิวคัส (Seleucus) แม่ทัพที่เก่งกาจที่สุดคนหนึ่งของอเล็กซานเดอร์มหาราช

อาณาจักรของจันทรคุปต์ก่อนการพิชิตภาคกลางและภาคใต้

เซลิวคัสสามารถเอาชนะแม่ทัพคนอื่นๆ ของอเล็กซานเดอร์ได้เกือบหมดแล้ว เขาจึงยกทัพมาเผชิญหน้ากับจันทรคุปต์

ไม่ปรากฏว่าทั้งสองฝ่ายสู้กันอย่างไร แต่ทั้งสองฝ่ายทำสนธิสัญญากัน โดยเซลิวคัสจะตัดดินแดนกว้างใหญ่ได้แก่ Archosia, Gedrosia และ Gandhara ให้กับจันทรคุปต์ และยกบุตรสาวให้แต่งงานกับจันทรคุปต์ด้วย ขณะที่จันทรคุปต์จะมอบช้างศึก 500 เชือกให้กับเซลิวคัส

ฟังดูแล้วเซลิวคัสเหมือนจะไม่คุ้มเสียเลย ดังนั้นจึงดูเหมือนว่าเซลิวคัสพ่ายแพ้ต่อจันทรคุปต์ในสงครามที่เกิดขึ้น

วาระสุดท้ายของจันทรคุปต์

ตลอดเวลายี่สิบกว่าปีที่จันทรคุปต์อยู่ในบัลลังก์ จันทรคุปต์ได้ทำสงครามรวบรวมอินเดียให้เป็นหนึ่ง ดินแดนส่วนใหญ่ในอนุทวีปอินเดียอยู่ในมือของเขา เขาทำให้อาณาจักรเมารยะเป็นหนึ่งในอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่ที่สุดที่อินเดียเคยมีมา

จันทรคุปต์ให้ความสำคัญกับเศรษฐกิจมาก เขาพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและระบบชลประทานเพื่อทำให้ประชาชนสามารถดำรงชีพได้อย่างมีความสุขโดยไม่ต้องกังวลเรื่องเสบียงอาหาร และสามารถทำการค้าขายได้ ถนนต่างๆ ถูกสร้างขึ้นเพื่อเชื่อมโยงดินแดนอันกว้างใหญ่เข้าด้วยกัน

เมื่อมีอายุมากขึ้น จันทรคุปต์เริ่มให้ความสนใจกับศาสนา โดยเฉพาะศาสนาเชน หลักฐานเชนว่าความแห้งแล้งที่เกิดขึ้นในอาณาจักรทำให้จันทรคุปต์ตัดสินใจสละราชสมบัติให้กับ พินทุสาร โอรสและรัชทายาทของเขา

จันทรคุปต์เดินทางออกจากปาฏลีบุตรเมืองหลวงของเขาโดยไม่กลับมาอีก เขาปฏิบัติธรรมในฐานะนักบวชเชนอยู่หลายปี จนกระทั่งสวรรคตไปด้วยการบำเพ็ญเพียรทุกรกิริยา จันทรคุปต์สวรรคตในปี ค.ศ.298 โดยไม่ทราบอายุ (แต่เชื่อว่าไม่น้อยกว่า 60 ปี)

บทความการศึกษา

Victory Tale ไม่อนุญาตให้คัดลอกบทความไปโพสที่ใดทุกกรณี การฝ่าฝืนมีโทษทางกฎหมาย

error: Content is protected !!