แคว้นฉินตั้งอยู่ในดินแดนทางตะวันตกที่มีประชากรและทรัพยากรที่น้อยที่สุด ความอุดมสมบูรณ์ไม่อาจเทียบได้กับหกแคว้นตะวันออก แต่กลับประสบความสำเร็จในบั้นปลาย เป็นเพราะสาเหตุใด?
แท้จริงแล้วความสำเร็จของแคว้นฉิน เกิดขึ้นจากความพยายามของ กษัตริย์แคว้นฉินหลายชั่วอายุคน แต่ผมมองว่า ความสำเร็จดังกล่าวเกิดจากสองปัจจัยนี้มากที่สุด นั่นก็คือ “การลงทุนปฎิรูปที่รวดเร็วและมีประสิทธิภาพ”
ในสมัยฉินเสี้ยวกงนั้น เขาได้แต่งตั้งให้เว่ยหยัง หรือ ซางหยัง เป็นสมุหนายก เว่ยหยังได้ปฎิรูประบบการบริหารเสียใหม่ โดยการกำจัดระบบศักดินาในระบบราชการทิ้งเสีย เขาเปลี่ยนเป็นระบบบริหารโดยอาศัยความรู้ความสามารถเป็นหลัก (Meritocracy) ทำให้แคว้นฉินสามารถใช้ความรู้ความสามารถของคนในรัฐให้เป็นประโยชน์
นอกจากนั้นยังใช้ระบบดังกล่าวกับกองทัพ ทหารและแม่ทัพจะได้เลื่อนยศเมื่อมีความดีความชอบในทางการทหารเท่านั้น ดังนั้นระบบเส้นสายในกองทัพถูกทำลายทิ้งเสียทั้งหมด ตำแหน่งมีให้ไต่เต้ามากถึง 20 ระดับ ผู้ที่ไต่เต้ามาจนถึงระดับนี้จะเป็นผู้บังคับบัญชาที่รบเก่งอย่างยิ่งยวด แคว้นฉินจึงมีแม่ทัพอย่างไป๋ฉี ที่ทำสงคราม 70 กว่าครั้ง ประหารทหารหกแคว้นไปนับล้านโดยที่ไม่เคยพ่ายแพ้เลย
เว่ยหยังยังปฎิรูปกฎหมายให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น กฎหมายมีอำนาจเด็ดขาดในการคุมพลเมือง ทำให้แคว้นฉินมีปัญหาภายในน้อยมากในหลายๆ รัชกาลต่อมา นอกจากนั้นยังจัดระเบียบที่ดิน กระจายความเจริญไปสู่ชนบท และสร้างโครงการพื่นฐานในประเทศเช่น เขื่อน ทำให้การเกษตรมีประสิทธิภาพมากขึ้น
นอกจากนี้เขายังให้ฉินเสี้ยวกงย้ายเมืองหลวงมายังเมืองเสียนหยาง (ซีอานในปัจจุบัน) เพราะเมืองนี้อยู่ในชัยภูมิที่ดีเลิศ มีความอุดมสมบูรณ์ ตั้งอยู่ในหุบเขา ป้องกันได้ง่าย เป็นศูนย์กลางทางการค้าได้อย่างสบายๆ การย้ายเมืองหลวงจัดว่าเป็นการลงทุนก้อนใหญ่ของรัฐ ซึ่ง “แพง” และต้อง “เป็นหนี้”หลายสิบปี แต่ทำให้แคว้นเจริญก็ต้องยอมทำ
สิ่งเหล่านี้ เว่ยหยังกล่าวกับฉินเสี้ยวกง ไว้ว่าจะต้องทำด้วยความทันที ไม่ต้องรอปัจจัยอื่นๆ เพราะแคว้นฉินตามหลังหกแคว้นมาก เวลาจึงมีค่าอย่างมากสำหรับรัฐฉิน ซึ่งฉินเสี้ยวกงก็สนับสนุนอย่างเต็มที่ ถึงแม้จะขัดขวางการปฎิรูปบ้าง แต่ก็ไม่ได้มากจนทำให้แคว้นล้าหลัง (เห็นได้จากการที่หลังจาก ที่เว่ยหยังถูกประหารไปแล้ว การปฎิรูปยังคงอยู่)
หลังจากการปฏิรูป แคว้นฉินกลับกลายเป็นรัฐที่เข้มแข็งที่สุดในเจ็ดรัฐ หลังจากนั้น 120 ปี แคว้นฉินก็ผนวกดินแดนของทั้งหกแคว้นเข้ามาได้ทั้งหมด เวลานั้นมีค่าจริงหรือไม่?? ความสำเร็จของแคว้นฉินคงบอกอะไรบางอย่างกับเราไม่น้อย