จุดจบของง่อก๊กในเรื่องสามก๊ก: อยู่เฉยๆ จนสิ้นชาติจริงหรือ?

ง่อก๊ก หรือ ตงอู๋ (Eastern Wu, 东吴) เป็นอาณาจักรของตระกูลซุน ง่อก๊กมีอาณาเขตกว้างขวาง ประชากรมาก ดินแดนอุดมสมบูรณ์ นอกจากนี้ยังมีแม่น้ำแยงซีเกียงเป็นสิ่งกีดขวางทางธรรมชาติ ยากแต่การเข้าโจมตี

ประเด็นที่น่าสนใจคือ ทำไมพันธมิตรจ๊ก-ง่อ กลับไม่สามารถเอาชนะวุยก๊กได้ และเป็นฝ่ายล่มสลายไปในที่สุด

ในประเด็นนี้ เราจะใช้สามก๊กฉบับประวัติศาสตร์ในการวิเคราะห์นะครับ เพราะฉบับนวนิยายสามก๊กนี่ใส่เรื่องแต่งเติมมามากเหลือเกิน

ยุทธศาสตร์ของง่อก๊ก

หลังจากเล่าปี่ตาย ขงเบ้งก็เจริญสัมพันธไมตรีกับง่อก๊กอีกครั้งหนึ่ง ทำให้ง่อก๊กปลอดภัยในระดับหนึ่ง เพราะการคุกคามจากทางต้นน้ำแม่น้ำแยงซีเกียง (เสฉวน) ไม่มีแล้ว

นวนิยายสามก๊กให้ภาพว่าง่อก๊กใช้ยุทธศาสตร์ หดหัวอยู่ในรู หรือ นั่งอยู่บนภูดูเสือกัดกัน อย่างจริงจัง

แต่ในความเป็นจริง แล้วง่อก๊กใช้ยุทธศาสตร์นั้นจริงหรือไม่?

ซุนกวนเองพยายามบุกตีเมืองชายแดนของวุยก๊กหลายต่อหลายครั้ง ตั้งแต่สมัยโจโฉยังมีชีวิตอยู่ แต่ทุกครั้งล้วนแต่ประสบความพ่ายแพ้ และได้รับความเสียหายมากมาย

บ้างว่าที่พ่ายแพ้บ่อยก็เพราะง่อก๊กเชี่ยวชาญทางน้ำ ไม่เชี่ยวชาญทางบก ทหารม้าที่เก่งๆ ก็ไม่มี ดังนั้นเลยไม่มีปัญญาเอาชัยเหนือวุยก๊ก ประเด็นนี้ผมมองว่าจริง น่าจะเป็นประเด็นสำคัญด้วย

นอกจากนี้ง่อก๊กยังประสบกับการรุกรานหลายต่อหลายครั้ง แต่ละครั้งล้วนแต่เป็นการรุกรานระดับบิ๊ก โจโฉ เล่าปี่ โจผี ต่างเคยยกทัพมาตีง่อก๊กทั้งสิ้น จริงอยู่ว่าง่อก๊กได้รับชัยชนะ แต่ก็เสียทรัพยากรและทหารไปมากมายจึงต้องใช้เวลานานในการฟื้นฟู

ผู้นำง่อก๊กอย่างซุนกวนน่าจะทราบข้อนี้ดี ง่อก๊กจึงหยุดสะสมกำลังอยู่นาน ซุนกวนเองก็ไม่ใช่คนบ้าสงครามแบบขงเบ้งและเกียงอุยที่บุกวุยจนอาณาจักรของตัวเองพัง

แต่ทว่าการปกป้องอาณาจักรตัวเองมันเป็นคนละเรื่องกับการทำลายอาณาจักรศัตรู

ถึงแม้ขงเบ้งจะไม่ประสบความสำเร็จเรื่องการทำสงคราม แต่เรื่องยุทธศาสตร์นี่ขงเบ้งไม่เป็นสองรองใคร เขารู้ดีว่าเขาต้องใช้ง่อในการโจมตีวุยก๊กด้วยถึงจะเอาชนะได้ เขาจึงส่งทูตไปยังง่ออยู่บ่อยๆ เพื่อขอให้ซุนกวนโจมตีวุย

ซุนกวนตอบรับอย่างดี เขานำกองทัพขึ้นมาเป็นสามทางเพื่อโจมตีวุยก๊ก แต่รุกเข้ามาได้หน่อยเดียวก็กลับขาดเสบียงอาหาร ซุนกวนจึงให้กองทัพทั้งหมดถอยไปอย่างดื้อๆ

หลังจากขงเบ้งตาย ซุนกวนคิดจะโจมตีวุยก๊กอีกสองครั้ง แต่ก็ล้มเลิกไปเช่นเดิม เพราะสถานการณ์ไม่เป็นใจบ้าง การประสานงานไม่ดีบ้าง ขาดเสบียงอาหารบ้าง ต่อมาหลังจากซุนกวนตาย ง่อก๊กก็ยังโจมตีวุยก๊กอีกหลายครั้ง แต่ทุกครั้งก็ล้มเหลวเช่นเดิม

ดังนั้นเราอาจจะกล่าวได้ว่าง่อก๊กไม่ได้หดหัวอยู่แต่ในรู แต่ง่อก๊กได้พยายามแล้ว แต่ทำไม่ได้เท่านั้นเอง

ปัญหาทางการเมือง

หลังจากยุคของซุนกวน การโจมตีวุยก๊กร่วมกับจ๊กก๊กเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้เข้าไปใหญ่ เนื่องจากง่อก๊กมีปัญหาทางการเมืองภายในอย่างรุนแรง เมืองเกี๋ยนเงียบ (เจี้ยนคังในภาษาจีนกลาง ปัจจุบันคือเมืองนานกิง) เมืองหลวงของง่อก๊กนั้นร้อนดังไฟ และมีการกวาดล้างทางการเมืองบ่อยครั้ง ต่างกับจ๊กก๊กที่สงบมากในสมัยของเล่าเสี้ยน

ก่อนจะซุนกวนสวรรคต กลิ่นอายของปัญหาการเมืองก็เริ่มปะทุขึ้นมาแล้ว เพราะซุนกวนตัดสินใจไม่ได้เรื่องรัชทายาท ทำให้เจ้าชายแต่ละคนต่อสู้แย่งชิงอำนาจกันอย่างดุเดือด และทำให้ซุนกวนผิดใจกับขุนนางคนสำคัญอย่างลกซุนด้วย

การแก่งแย่งบัลลังก์ทำให้ราชสำนักง่อก๊กแตกเป็นเสี่ยงๆ มีฝักมีฝ่าย และพร้อมจะแย่งชิงอำนาจกันตลอดเวลา การที่ง่อก๊กรบกันเองภายในเช่นนี้ แล้วจะมีเวลาไปใส่ใจกับภายนอกได้อย่างไร??

สุดท้ายแล้วบัลลังก์ง่อก๊กตกเป็นของซุนเหลียง โอรสองค์สุดท้องของซุนกวน แต่ปัญหาการเมืองยังไม่จบสิ้นเมื่อได้ฮ่องเต้องค์ใหม่ แต่กลับร้อนแรงขึ้นเสียอีก

ด้วยความที่ซุนเหลียงเป็นฮ่องเต้หนุ่ม จูกัดเก๊ก บุตรชายของจูกัดกิ๋น พี่ชายของขงเบ้งจึงว่าราชการไปพลางก่อน จูกัดเก๊กผู้นี้โจมตีวุยก๊กครั้งหนึ่ง แต่ก็พ่ายแพ้ตามเดิม

จูกัดเก๊กผู้นี้มีความหยิ่งผยอง เมื่อตัวเองพ่ายแพ้มาจึงอับอายอย่างยิ่ง จูกัดเก๊กจึงต้องการกำจัดทุกคนที่เห็นต่างกับตัวเองทั้งหมด ท้ายที่สุดแล้วจูกัดเก๊กจึงถูกสังหารทั้งตระกูลโดยซุนจุ๋น เชื้อพระวงศ์คนหนึ่งของง่อก๊ก ซุนเหลียงจึงแต่งตั้งให้ซุนจุ๋นดำรงตำแหน่งเป็นมหาอุปราชต่อจากจูกัดเก๊ก

หลังจากซุนจุ๋นตาย ซุนหลิมได้สืบตำแหน่งของลูกพี่ลูกน้อง ซุนเหลียงที่เป็นฮ่องเต้ไม่พอใจที่ซุนหลิมไม่ยอมถวายพระราชอำนาจคืน เขาจึงคิดจะกำจัดซุมหลิม แต่พลาดเสียก่อน เลยโดนซุนหลิมถอดจากราชสมบัติ ซุนหลิมตั้งซุนฮิวเป็นฮ่องเต้แทน

ซุนฮิวผู้นี้สามารถกำจัดซุนหลิมได้ในเวลาต่อมา พระองค์โปรดให้ประหารซุนหลิมทั้งตระกูล

การต่อสู้ทางการเมืองในง่อก๊กหลายต่อหลายครั้งนำมาซึ่งการกวาดล้างกันอย่างโหดเหี้ยม ขุนนางที่มีความสามารถต่างถูกสังหารไปมาก ง่อก๊กจึงยิ่งอ่อนแอลงตามลำดับ

ซุนโฮ

ซุนฮิว ฮ่องเต้พระองค์ใหม่ทรงหวาดกลัววุยก๊กอย่างมาก พระองค์จึงทรงส่งทูตไปหาเล่าเสี้ยนเพื่อกระชับความสัมพันธ์ และปรับปรุงค่ายคูหอรบให้พร้อม แต่เมื่อทูตทูลให้ทราบว่าจ๊กก๊กเองก็เปลี้ยเหมือนกัน ซุนฮิวยิ่งเครียดมากขึ้นไปใหญ่ เพราะคาดว่าอีกไม่นานวุยก๊กคงให้กองทัพยกมาตีจ๊กก๊กหรือง่อก๊กเป็นแน่

ความกลัวของซุนฮิวเป็นจริง เพราะสุมาเจียวก็ให้จงโฮยเป็นแม่ทัพใหญ่ นำทหารสองแสนคน แยกเป็นสามทางยกไปตีจ๊กก๊ก ซุนฮิวให้กองทัพยกไปช่วยแต่ก็ช่วยไม่ทัน ซึ่งไม่แน่ชัดเหมือนกันว่าทำไมถึงเดินทัพช้ามาก ขนาดที่ว่าผ่านไปหลายเดือนยังไม่ถึงจ๊กก๊ก

การล่มสลายของจ๊กก๊กส่งผลอย่างมากต่อจิตใจของซุนฮิว เขาล้มป่วยและสวรรคตในที่สุด ซุนฮิวอายุได้เพียง 29 ปีเท่านั้น

บัลลังก์ตกมาอยู่กับซุนโฮ หลานชายของซุนกวน

จริงๆแล้วซุนฮิวไม่ได้ยกบัลลังก์ให้ซุนโฮ แต่ยกบัลลังก์ให้บุตรชายของตนเองที่ยังเป็นเด็ก พวกขุนนางเห็นว่าอาณาจักรต้องการฮ่องเต้ที่มีวุฒิภาวะ เพราะจ๊กก๊กล่มสลายไปแล้ว ง่อก๊กอยู่อย่างโดดเดี่ยวจึงต้องการฮ่องเต้ผู้ใหญ่ที่มีควาสามารถ ถ้ามีฮ่องเต้เด็กเห็นทีจะพังไปหมด

แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า ฮ่องเต้ที่เป็นผู้ใหญ่จะทำพังไม่ได้

ซุนโฮผู้นี้ไม่ต่างอะไรจากคาลิกูล่า ในเริ่มแรกเขาเหมือนว่าจะเป็นจักรพรรดิที่ดี แต่ต่อมาเขากลับโหดเหี้ยม กักขฬะและมักมากในกาม

ในฮาเร็มของเขา มีหญิงงามมากถึง 6,000 คน ซุนโฮรีดภาษีประชาชนอย่างหนักเพื่อสร้างตำหนักราชวัง บรรดาขุนนางต่างเข้าไปคัดค้าน แต่ก็ถูกประหารจนหมดสิ้น เหล่าราษฎรต่างระอาใจในพฤติกรรมของซุนโฮ

ดังนั้นประชาชนและทหารง่อก๊กต่างเอาใจออกห่าง การบริหารประเทศก็ฟั่นเฟือน ง่อก๊กจึงใกล้ความล่มสลายเข้าไปทุกขณะ

ง่อก๊กล่มสลาย

ในขณะเดียวกัน สุมาเอี๋ยน บุตรของสุมาเจียวก็ได้บังคับให้โจฮวนสละราชสมบัติมอบให้กับตนเอง เขาจึงขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิในชื่อ จิ้นหวู่ตี้ วุยก๊กจึงเปลี่ยนเป็นราชวงศ์จิ้น

จิ้นหวู่ตี้ยังไม่ต้องการจะทำสงครามกับง่อ จึงทรงทูตไปเป็นไมตรี แต่ซุนโฮกลับปฎิเสธด้วยความโง่เขลา เพราะตนเองคิดจะโจมตีราชวงศ์จิ้น ในเวลาต่อมาเขาก็สั่งให้ทหารโจมตีจริงๆ ซึ่งก็จบลงด้วยความล้มเหลว

มีอยู่ครั้งหนึ่งซุนโฮไปโจมตีราชวงศ์จิ้นด้วยตนเอง เขานำพระสนมติดไปด้วยถึงพันกว่าคน บรรดาทหารที่ต้องดูแลสตรีเหล่านี้ต่างโกรธแค้น พวกเขาปรึกษากันว่าจะไปยอมจำนนต่อกองทัพจิ้น ซุนโฮหวาดกลัวจึงรีบถอยทัพกลับไป

ในง่อก๊กมีแต่ขุนนางประจบสอพลอ ทุกคนต่างบอกซุนโฮว่าสุดท้ายแล้วซุนโฮจะรวมแผ่นดินเป็นหนึ่งได้สำเร็จ ซุนโฮจึงให้ทหารยกไปตีแคว้นจิ้นเรื่อยๆ ไม่หยุด

จิ้นหวู่ตี้ทรงเห็นว่าง่อก๊กฟั่นเฟือนมากแล้ว พระองค์จึงให้เตาอี้เป็นแม่ทัพใหญ่ นำทหารสองแสนคนแยกเป็นหกทาง เข้าตีง่อก๊กพร้อมกัน

ซุนโฮให้ทหารต่อสู้ แต่ก็ไม่สามารถต้านทานได้ เพราะทหารง่อก๊กไม่มีกำลังใจรบเพื่อซุนโฮเลยสักคนเดียว สุดท้ายง่อก๊กจึงล่มสลายตามจ๊กก๊กไป ซุนโฮถูกนำตัวไปยังลกเอี๋ยง (ปัจจุบันคือเมืองลั่วหยาง) เมืองหลวงของวุยก๊ก และได้ใช้ชีวิตอย่างสุขสบายจนสวรรคต

สรุป

ในมุมมองของผม การล่มสลายของง่อก๊กจึงไม่ได้มาจากการใช้นโยบายที่ผิดพลาด แต่เป็นเพราะง่อก๊กประสบกับปัญหาภายในอยู่ตลอดเวลา ตั้งแต่สมัยซุนกวนยังมีชีวิตอยู่แล้ว ง่อก๊กไม่เคยฟื้นคืนจากปัญหาทางการเมืองได้ ทำให้อาณาจักรอ่อนแอลง

ง่อก๊กที่ต้องการฮ่องเต้ที่มีความสามารถที่จะดำเนินการปฏิรูปอาณาจักร แต่ซุนโฮ ฮ่องเต้องค์สุดท้ายกลับเป็นทรราช การขึ้นครองตำแหน่งของซุนโฮจึงเป็นการตอกตะปูบนโลงศพของง่อก๊กไปโดยปริยาย